Dąb - Wersja do druku

Dąb - Wersja do druku

+- Forum Ezoteryczne Dobry Tarot (https://dobrytarot.pl)
+-- Dział: Dary Ziemi (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=299)
+--- Dział: Drzewa, krzewy, pnącza (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=66)
+--- Wątek: Dąb (/showthread.php?tid=1028)

Dąb - Krystyna - 30-09-2011

Dąb (Quercus L.)
– rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej.
Najdalej na południe występują na Wyspach Sundajskich.
Gatunkiem typowym jest Quercus robur L.

Rodzaj dąb obejmuje około 600 gatunków, z których w Polsce rodzime są trzy:
dąb szypułkowy (Q. robur),
dąb bezszypułkowy (Q. petraea)
oraz dąb omszony (Q. pubescens).

Zdecydowanie najbardziej rozpowszechniony jest u nas dąb szypułkowy;
to on również osiąga największe rozmiary i najstarszy wiek.

Drugi nasz rodzimy gatunek - dąb bezszypułkowy jest znacznie rzadszy, jednak jego pojedyncze osobniki można spotkać na obszarach (zwłaszcza nizinnych) przeważającej części kraju.
W/w dęby krzyżują się ze sobą dając mieszańce.

Trzecim gatunkiem jest dąb omszony.
Drzewo to jest w Polsce do tego stopnia rzadkie (nawet w uprawie!), że jako zagrożone wyginięciem
zostało wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin.
Jedyne naturalne stanowisko dębu omszonego w Polsce znajduje się w rezerwacie w Bielinku nad Odrą.
Na obszarze swojego naturalnego występowania (głównie suche lasy Europy południowej i Azji Mniejszej) dąb omszony tworzy mieszańce z bezszypułkowym.

Kształt liści oraz ich jesienne przebarwienie, a także okres dojrzewania żołędzi stanowią podstawę
jednego z najważniejszych podziałów rodzaju na dęby białe i czerwone.

Dęby białe (podrodzaj Quercus) posiadają liście o zaokrąglonych klapach, przebarwiające się zwykle na żółto oraz jadalne, dojrzewające w ciągu jednego roku żołędzie.
Dębami białymi są wszystkie trzy nasze rodzime dęby: szypułkowy, bezszypułkowy i omszony.

Dęby czerwone (podrodzaj Erythrobalanus) posiadają z kolei liście o zaostrzonych klapach, przybierające
na jesieni różne odcienie czerwonego koloru, a ich dojrzewające w ciągu dwóch lat żołędzie są niejadalne wskutek gorzkiego smaku.
Najczęściej spotykanym w Polsce przedstawicielem dębów czerwonych jest dąb czerwony; znacznie rzadziej można spotkać dęby błotny i szkarłatny.

Z obcych gatunków najbardziej rozpowszechniony w Polsce jest pochodzący z Ameryki Północnej i sadzony jako popularne drzewo ozdobne dąb czerwony (Q. rubra).
Inne interesujące gatunki to uprawiany ze względu na bardzo grubą, korkową korowinę dąb korkowy (Q. suber), dąb burgundzki (Q. cerris) z miseczkami żołędzi zbudowanymi z długich, frędzelkowatych łusek,
dęby szkarłatny (Q. coccinea) i błotny (Q. palustris) z bardzo głęboko powcinanymi klapami liści oraz posiadający niepodobne do innych dębów, eliptyczne, nieklapowane i obrzeżone kolcami liście dąb ostrolistny (Q. ilex).

Gatunki dziko rosnące w Polsce
dąb burgundzki (Quercus cerris L.) – antropofit zadomowiony
dąb bezszypułkowy (Quercus petraea (Matt.) Liebl., syn. Q. sessilis Ehrh.)
dąb czerwony (Quercus rubra L.) – antropofit zadomowiony
dąb omszony (Quercus pubescens Willd., syn. Q. lanuginosa Lam.) – antropofit zadomowiony
dąb szypułkowy (Quercus robur L.)

Zastosowanie
=Roślina ozdobna: dęby stosowane są przede wszystkim ze względu na swoją długowieczność, przez długie lata mogą stanowić trzon drzewostanu.
=Roślina lecznicza.
Kora niektórych gatunków jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych, a odwar z kory był stosowany
wewnętrznie przy biegunkach, a zewnętrznie przy odmrożeniach i oparzeniach
=Niektóre gatunki dębów mogą mieć znaczenie jako rośliny miododajne.
Wytwarzają one spadź (tzw. rosę miodową).
=Drewno dębu stosunkowo ciężkie i twarde znajduje powszechne zastosowanie w stolarce wewnętrznej
budowlanej, meblarstwie.
Ze względu na swoją odporność na ścieranie doskonale nadaje się do wyrobu klepki podłogowej.
Wyroby z dębiny z biegiem czasu ciemnieją w naturalny sposób od wody, a ze względu na zawartość
garbników reagują łatwo ze środkami chemicznymi zwłaszcza farbami (sole, kwasy, zasady).
Drewno dębowe ma tendencje do pękania przy dużych mrozach ze względu na duże naprężenia wewnętrzne, jest to drewno doskonałe na stolarkę wewnętrzną, lecz bardzo ryzykowne do stosowania zewnętrznego zwłaszcza okien i drzwi.
=Kora dębu zawiera dużą ilość taniny i od stuleci jest stosowana z powodzeniem w garbarstwie do wyprawiania skór.
http://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85b
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/dab/dab.php
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 30-09-2011

Dąb Jurupa to klonalna kolonia drzew Quercus palmeri (dąb palmowy) w hrabstwie Riverside , Biggers Crestmore Heights w Kalifornii.
Kolonia przetrwała około 13 000 lat poprzez reprodukcję klonalną, po wypaleniu podczas pożarów.
źródło

W wierzeniach wielu prymitywnych ludów dąb stworzony został jako pierwsze drzewo na świecie.
A wyglądał całkiem inaczej niż te, z którymi się owi twórcy pierwszych religii spotykali na co dzień.
Był przeogromny.
Rozłożystą koroną wspierał całe niebo.
W koronie tej, na najwyższych piętrach konarów i gałęzi, gnieździli się bogowie.
Potężne korzenie natomiast zapuścił dąb w ziemię tak głęboko, iż stanowiły filary piekieł.
Pień tego dębu był niezniszczalny.
No, prawie niezniszczalny.
Unicestwić go mógł tylko ogień boży, czyli piorun.

W jednej z naszych starych pieśni religijnych, śpiewanych na Podkarpaciu jeszcze w XIX wieku, mówiących o stworzeniu świata, nie ma jeszcze nieba i ziemi, jeno morze sine, a w tym morzu stoją dwa potężne dęby.
W biblijnym potopie, spuszczonym na ziemię przez Boga dla zatopienia wszelkiego zła i zło czyniących ludzi, w odmętach wód, które niosły z sobą wszystkie zrozpaczone stworzenia boskie, tylko dęby stały niewzruszone i w koronach swych dawały odpoczynek nieszczęśnikom przeznaczonym na śmierć przez utonięcie.

Od najdawniejszych czasów dąb był drzewem świętym.
Źródło tej świętości i przyczynę kultu, jakim otaczano dęby, upatruje się nie tylko w imponujących rozmiarach czy siłach żywotnych tego drzewa, lecz także - a może nawet przede wszystkim - w jego mocy przyciągania piorunów i dawania ognia.
Nasz dziki przodek, żyjący w lesie, zauważył, iż pioruny najczęściej biją w dęby i utożsamił sobie boga grzmotów z tym właśnie drzewem.
Przerażenie kazało mu czcić owego boga, a zmysł praktyczny podszepnął krzesanie ognia przy pomocy dwóch kawałków drewna, naładowanych piorunem.
Dąb, jako "król lasu" czy "król drzew", wystąpił o wiele stuleci później, gdy ludy ukształtowały się już w narody, a te wybierały sobie władców, królów
Starożytni uważali dąb i za drzewo święte, i za króla roślin.

W Grecji dąb był drzewem Zeusa, najwyższego boga, pana światłości i nieba.
Spełniał rolę boskiego wieszcza.
Dodona, najdawniejsze siedlisko wyroczni greckiej w Epirze, pyszniła się całym gajem
świętych dębów-wróżbitów.
Z szumu ich liści starzy kapłani (a później i kapłanki) odczytywali wyroki boskie.
Gdy grecka Pallas Atena, ulubiona córa Zeusa, bogini mądrości, sztuk, rzemiosł, rodziny, wojny i pokoju, uniwersalna, jak widać, władczyni, uczyła Argosa sztuki budowania okrętów, kazała mu użyć arcytwardego drewna świętych dębów dodońskich.

Dęby - zawsze potężne, zawsze święte - szumią w wielu greckich mitach.
Ale jedno podanie jest - w moim odczuciu - szczególnie wzruszające.
Pokazuje serce dębu.
Otóż kiedy Orfeusz po stracie ukochanej żony Eurydyki przez siedem miesięcy płakał u stóp skały na brzegu rzeki Strymon, a łkania jego przechodziły w żałosny śpiew, drzewami, które rozczuliły się nad nim do tego stopnia, że aż zmiękły, były właśnie twarde dęby.

W starożytnym Rzymie dąb poświęcony był Jowiszowi, najwyższemu bogu nieba i piorunów,
władcy bogów i ludzi.
Zarówno sam Jowisz, jak i jego boska małżonka Junona, nosili wieńce z liści tego drzewa.
Pragnący upodobnić się do Jowisza królowie rzymscy - również.
Zwycięskich wodzów podczas triumfalnych uroczystości wieńczono także koronami z dębowych liści, a nie laurem Apollina niby jakichś tam poetów czy innych lekkoduchów.
Dąb to był dąb!

Poeta rzymski Wergiliusz, żyjący w latach 70-19 p.n.e., opiewając chwałę swej ojczyzny w "Eneidzie",epopei narodowej, wzorowanej na "Odysei" Homera, roztacza przed nami wizję zakładającej Rzym dynastii, uwieńczonej dębem.

Dąb był drzewem płodności, mającym wpływ na rozrodczość zwierząt.
Pasterze owiec zganiali pod dęby swoje stada, aby w świętym cieniu nabierały żywotnych sił.
Tam je też dojono, wierząc w szczególną zdrowotność mleka, którego pierwsze krople ofiarowywano właśnie dębom.

Włosy, w których - jak wierzyli zabobonni Rzymianie - gnieździły się siły nieczyste, a także paznokcie, mogące wskazać demonom drogę do kończyn zmarłego, zakopywano pod dębem, unicestwiając wszelkie zło.

Wobec istnienia takiego kultu dla świętego dębu - aż dziwne się wydaje, że właśnie pod tym drzewem albo wręcz w wypalonych piorunem jego dziuplach porzucano dzieci.
Jeszcze do dziś we Włoszech ludzi niewiadomego pochodzenia, o nieznanych rodzicach, nazywa się "urodzonymi z dębu".

W świętych gajach Słowian dąb, po starosłowiańsku dąbr (stąd dąbrowa), był drzewem najdostojniejszym, utożsamiał boga błyskawic, ognia i nieba.
W czystej dąbrowie albo w lesie liściastym czy mieszanym wybierano najpotężniejszy dąb
i jemu okazywano cześć.
Objawami adoracji było odprawianie tanecznych korowodów ze śpiewami i pobrzękiwaniem we wszystko, co robiło hałas, składanie u stóp drzewa ofiar z owoców, nabiału, plastrów miodu, a przede wszystkim
palenie świętych ogni, w których płonęły gałęzie...innych dębów.
Prokopius z Cezarei, zmarły w roku 562 historyk bizantyński, opisujący życie religijne współczesnych mu Słowian, stwierdza: "Jeden tylko bóg, twórca błyskawicy, jest panem całego świata i składają mu w ofierze woły oraz wszystkie inne zwierzęta".

Wypada dodać, że były to woły i inne zwierzęta zabite, a może nawet upieczone i przygotowane do spożycia.
Ponieważ te smakowite dary nocą znikały, naiwni ofiarodawcy wierzyli, że pochłania je święty dąb.
Należy się tylko dziwić istnieniu świętokradców, nie czujących lęku przed bogiem siarczystych piorunów, oraz matołectwu wiernych, którzy po pierwsze, nie podpatrzyli z ciekawości, jak święty dąb zajada się ich darami, a po drugie, nie wyśledzili tego, kto w imieniu świętego dębu pożerał ich ofiary.

Kronikarz z XII wieku, Helmold, proboszcz z Bozowa nad Jeziorem Płońskim, który z biskupem stargardzkim odbył kilka podróży misyjnych dla nawracania zachodnich Słowian i napisał "Chronicon Slavorum", wspomina o świętych dębach Obodrytów.
Podaje, że były one otoczone płotem z dwiema furtami, przez które mogli wchodzić tylko kapłani i książęta dla odprawiania pogańskich nabożeństw.
Wszystkim innym osobom za przedostanie się na ogrodzone miejsce święte, w pobliże dębu,
groziła kara... śmierci.

Jak wielkiej czci doznawały dęby, najlepiej świadczy fakt, że posągi Światowida (właściwie Świętowita), bóstwa, nadregionalnego, boga bogów, wykonywano z drewna dębowego.
A ile walk otwartych i podstępnych stoczyli obrońcy świętych dębów, gdy krzewiciele nowej wiary, chrześcijańskiej, mordowali te ogromne, dostojne drzewa toporami i palili je na stosach!

Przedziwny urok pogańskich klechd, przekazywanych z pokolenia na pokolenie, sprawił, że jeszcze długo po wprowadzeniu chrześcijaństwa dęby otaczała atmosfera niesamowitości.
Wydawały się ludziskom straszne.
W "Beniowskim" Juliusza Słowackiego, a nie jest to jedyny przekaz, czytamy:
Był to ów sławny dąb, gaduła stary,
Jak czarownica krzywy i wybladły.
Ogniste zeschłe kora miała szpary,
Z konarów liście na poły opadły.
Liść, co pozostał - zwiędły i zwalany.
Szumiał po drzewie jak krwawe łachmany.

Aby rozwiać te zabobonne lęki, pokutujące wśród ludu, kapłani zawieszali na przydrożnych dębach kapliczki lub poświęcone obrazy, najczęściej Matki Boskiej, opowiadając, jakoby tu miała się kiedyś ukazać.

Pustelnicy, wielcy pokutnicy i inni mizantropi, uciekający od społeczeństwa do kniei, zamieszkiwali nieraz w dziuplach wypróchniałych wielkich dębów.
Po prostu dlatego, że obszerne.
Ale nie tylko dlatego.
Na ogół wierzyli w magiczne działanie tego drzewa.
Miało dawać rozum i zdrowie.

Święty Bernard (około 1091 -1153), twórca mistyki kościelnej i przeciwnik racjonalizmu, znaczną część swego życia spędził ponoć w dziupli ogromnego dębu, wypalonego przez piorun, zanim siłą ducha i wymowy począł wywierać doniosły wpływ na duchowieństwo, organizować drugą krucjatę, pisać epokowe dzieła.
Podziwiany za energię i rozum, miał mówić, że jedno i drugie zawdzięcza dębowi.
Zapewne użył przenośni, ale współcześni rozumieli to dosłownie.

Znakomity etnograf i historyk Zygmunt Gloger (1845-1910) pisze w swojej "Encyklopedii Staropolskiej":
"Odgłosem prastarych wierzeń narodu polskiego są liczne jeszcze dotąd podania i mniemania ludowe dotyczące dębu.
W Kieleckiem np., na drodze z Bejsc do Zagórzyc, stoi w lesie potężny dąb, zwany przez lud "doktorem", ponieważ leczyć ma choroby gardła, dziąseł i zębów.
Pacjent udaje się przed wschodem słońca do lasu i obchodzi dąb trzykrotnie, mówiąc:
Powiedzże mi, powiedz, mój kochany dębie,
Jakim sposobem leczyć zęby w gębie.
Tyle Zygmunt Gloger.

O uzdrowicielskich - ba! - nawet cudotwórczych właściwościach dębu mówią liczne podania ludowe, zebrane przez polskich i innych folklorystów z naszym Oskarem Kolbergiem (1814-1890) na czele.

Liście dębowe, żołędzie i całe gałęzie, odpowiednio przygotowane i przyprawione zaklęciami,
leczyły wrzody, kołtuny, kurzę ślepotę i "drygawicę oczów".
A już w bajdach, nie liczących się zupełnie z rzeczywistością, potrafiły... wskrzesić wisielca!
Drewno dębu, użyte na dzieżę, sprawiało, że dąb się w niej darzył, nigdy w pieczeniu nie stał się taki, co to "wiele ma dziur w sobie i gąbczasty, w którym się powietrza wiele zachowa, przeto wiele też w ciele wietrzności czyni".

Znachorzy, zamawiacze i babrusie (babrule też!) używali dębu do zadawania uroków, przerzucania choroby z jednej osoby na drugą, do wykrywania złodzieja i do innych dziwacznych praktyk.
Aby kogoś odchudzić do tego stopnia, żeby się go bały dzieci, należało ususzyć dębowych liści i podawać mu w jedzeniu, gdy na czczo siadał do miski.
Na wykrycie złodzieja był następujący sposób: żołędzie "głuchego dębu", czyli takiego, który się później rozwija, ususzyć, utrzeć na mąkę i dosypać podejrzanemu do jedzenia, gdy przyjdzie w gościnę.
Przyprawa ta, dostawszy się do kiszek złodzieja, wywoła mu burczenie w brzuchu, które wszyscy będą słyszeć, tylko nie on, zdemaskowany tym "wewnętrznym głosem".
A w książce Bohdana Baranowskiego pt. "Pożegnanie z diabłem i czarownicą" znajdujemy taki oto przepis na ukatrupienie całej rodziny: "
Gdy czarownik chce zaszkodzić komu na zdrowiu, rwie liście dębu, suszy takowe i o nowiu księżyca zatyka w ściany domu jego, mówiąc zaklęcie: <<jako te liście uschły, tak z całym domem niech schnie gospodarz i dzieci>>".

Magiczna moc dębów nie byłaby pełna, gdyby nie potrafiły wróżyć.
Kiedy się zdarzało, iż jesienią liście dębów brązowiały wcześniej niż zazwyczaj i wreszcie przybierały barwę czerwonawą, a potem, strącane wiatrem, licznie spadały z drzewa - wróżyło to pożary.
Utrzymywanie się zeschłych liści na drzewie aż do późnej wiosny wróżyło starcom w okolicy,
że zostaną prapradziadkami.
Obfite opadanie żołędzi wróżyło powodzenie w hodowli trzody chlewnej (nic dziwnego, skoro świnie przepadają za żołędziami), ale jednocześnie mogło być zapowiedzią łez.

Do najsławniejszych dębów-wróżbitów w Europie należał jeszcze w końcu XIX wieku dąb rosnący koło zamku hrabiów Dalhousie w pobliżu Edynburga.
Kiedy ktoś z rodziny miał zejść z tego świata, dąb ów przepowiadał to zrzuceniem gałęzi.
Przed śmiercią dzieci zrzucał gałązki młode.
Przed zgonem seniorów rodu - grube konary.
James George Frazer (1854-1941), angielski etnolog, pisze na ten temat:
"Kiedy więc stary gajowy zobaczył, jak pewnego spokojnego pogodnego dnia w lipcu 1874 roku spadł z drzewa duży konar, zawołał: <<Pan umarł teraz!>> - i wkrótce nadeszła wiadomość, że Fox Maule, jedenasty hrabia Dalhousie, wyzionął ducha".

Ani wrodzone właściwości magiczne tych potężnych drzew, ani bogi czy demony przemieszkujące w ich dziuplach nie ratowały dębów od znisty podyktowanej przez ludzką zachłanność na znakomite, trwałe, wielce przydatne drewno tych drzew.
Obroną dębów zajmowali się już pisarze starożytni - Teofrast, Katon, Pliniusz.
Ten ostatni namawiał nawet do siania lasów dębowych.

W Polsce, o której dawnym bogactwie leśnym najlepiej mówi stare przysłowie –
"nie było nas, był las, nie będzie nas, będzie las" - również stosunkowo wcześnie zaczęto dbać o dęby.
Statut Kazimierza Wielkiego z roku 1347 w rozdziale "de incidentibus sylvas" przepisuje kary za wycinanie młodej dębiny w cudzym lesie.
Za szkodę tego rodzaju nakazuje karę tak zwanego fantowania albo ciążenia, czyli obciążania winnego przymusem zwrotu równowartości poczynionych szkód.
Najczęściej fantem takim bywały wody, stado owiec czy odpowiednia ilość zboża.
Później za "gałęzie dębowe albo latorośle w cudzym wycięte gaju" naznaczano karę pieniężną.
Gorącym obrońcą lasów w ogóle, a dąbrów w szczególności, był Jan Ostroróg, żyjący w latach 1565-1622, wojewoda poznański, pisarz i polityk.
W swoim "Kalendarzu gospodarskim na horyzont komarzeński" nie tylko żądał troskliwej opieki nad istniejącymi lasami dębowymi, które uważał za wielkie dobro polskiej gospodarki, ale też wskazywał na pilną konieczność zakładania szkółek i pouczał o siedliskowych wymaganiach dębu.

Potęga i długowieczność dębów sprawiły, że wśród pomników przyrody drzewa te spotykamy częściej niż inne.
A z każdym łączy się jakieś podanie, jakaś legenda.
Wspomnienie, choćby w kilku słowach, każdego z dębów-pomników, naprawdę godnych uwagi, przekracza ramy tej gawędy.

Historycznym dębom polskim należałoby poświęcić całą księgę, a może nawet kilka ksiąg.
Do najsławniejszych ze sławnych należą: Baublis, Bartek, Lech, Czech, Rus oraz Dąb Bażyńskiego.
Baublis rósł w Bordziach na Żmudzi, w majątku Dionizego Paszkiewicza, zmarłego w roku 1831 sędziego ziemskiego i zbieracza starożytnych pamiątek krajowych.
Nazwa "Baublis" nadawana była tam świętym dębom pogańskim, takim, w których pniach, zapewne wypróchniałych, odzywały się głosy wieszcze.
Dąb w Bordziach należał do drzew bliskich sercu Adama Mickiewicza.
Na początku IV księgi "Pana Tadeusza" czytamy:
Drzewa moje ojczyste! Jeśli niebo zdarzy,
Bym was oglądał znowu, przyjaciele starzy,
Czyli was znajdę jeszcze? czy dotąd żyjecie?
Wy, koło których niegdyś pełzałem jak dziecię:
Czy żyje wielki Baublis, w którego ogromie.
Wiekami wydrążonym, jakby w dobrym domie,
Dwunastu ludzi mogło wieczerzać za stołem?

Nie, kiedy na paryskim bruku powstawała dyktowana tęsknotą wieszcza polska epopeja narodowa, Baublisa już nie było.
W roku 1811, gdy chorował u schyłku swego ponad tysiącletniego żywota, usychały mu konary, został podpalony przez głupkowatego pastucha krów.
Dla zachowania pamiątki po Baublisie - Paszkiewicz kazał ściąć majestatyczne drzewo w ten sposób, aby w środku jego wypróchniałej kłody stworzyć muzeum dla zgromadzonych "starożytności".
Umieścił tam "zbroje, wykopaliska z mogił żmudzkich portrety znakomitych rodaków, ustawił też śmigownicę z czasów szwedzkich (czyli małokalibrową armatkę, zwaną inaczej falkonetem - M.Z.).
Dziesięć osób mogło we wnętrzu tego pnia usiąść wygodnie.
Wiadomości o tragicznej śmierci starego Baublisa i o przedziwnym muzeum, urządzonym w szczątkach jego potężnego pnia, podawała ówczesna prasa, "Dziennik Wileński" z roku 1823,
"Dziennik Warszawski" z roku 1826 i inne gazety.

Bartek żyje do dziś i chyba jeszcze długo będzie dumą i ozdobą naszej ziemi.
Rośnie między Samsonowem a Zagnańskiem, koło leśnictwa we wsi Bartków.
Według turystycznych przewodników po Polsce - ma on ponad 1000 lat, 27 metrów wysokości i 9 metrów obwodu w pierśnicy, a średnica jego korony wynosi 40 metrów.
Według dendrologów - dąb ten niestety wcale nie jest rówieśnikiem państwa polskiego lecz ma "zaledwie" 640 lat, czyli wykiełkował w czasach Kazimierza Wielkiego (król ten panował od roku 1333 do 1370).
Reszta danych zgadza się co do joty.
Istnieje legenda, że wracający triumfalnie spod Wiednia w roku 1683 król Jan III Sobieski,
który przecież tak bardzo lubił dęby, zostawił w dziupli tego drzewa butlę wina i turecką szablę jako podarunek dla Bartka.
Od tego czasu Bartek, dotychczas czartowski, diabelski, czarodziejski, cudowny, zyskał
jeszcze jeden przydomek - królewski.

Nieco młodsze od Bartka, bo mające od 480 do 590 lat, są Lech, Czech i Rus.
Te historyczne dęby rosną w Rogalinie koło Kórnika w Poznańskiem, w dąbrowie, liczącej kilkaset dębów - pomników przyrody.
Z Lechem, Czechem i Rusem łączą się różne, antydatowane bezceremonialnie legendy na temat zarania państwa polskiego.
"Dęby rogalińskie", sportretowane przez Leona Wyczółkowskiego (1852-1936), można oglądać w Muzeum Narodowym.

Niegdyś dębem świętym, a obecnie pomnikiem przyrody, jest Dąb Bażyńskiego, rosnący w Kadynach koło Elbląga.
Ma on 670 lat i około 10 metrów w obwodzie.
A kto zacz ów Bażyński?
Jan Bażyński (1390-1459) był właścicielem Kadyn.
Nie zasadził wprawdzie tego dębu, ale wsławił się czymś o wiele, wiele ważniejszym.
Nie tylko bronił praw ludności Prus Wschodnich, gnębionej przez Krzyżaków, ale przede wszystkim był jednym z założycieli Związku Pruskiego.
Stał na czele poselstwa, które w roku 1454 poddało Prusy królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi, a potem był gubernatorem tej prowincji. Dąb, o którym mowa w niniejszym akapicie, to pomnik Jana Bażyńskiego.
Stoi, podobnie jak dawne dęby święte, otoczony ogrodzeniem - i niejeden człowiek chyli przed nim głowę.

Gawędy o drzewach - zaczerpnięte z książki Marii Ziółkowskiej pod tym samym tytułem
więcej na tej stronie...
<a class="postlink" href="http://www.puszcza.zaw.net.pl/www13ttdh/drzewa/dab.html">http://www.puszcza.zaw.net.pl/www13ttdh/drzewa/dab.html</a>

Re: Dąb - Krystyna - 30-09-2011

Dąb szypułkowy (Quercus robur) ang. Pedunculate Oak
Cechy charakterystyczne:
Duże rozmiary, okazała sylwetkaz grubym pniem i potężnymi konarami.
Liście odwrotnie jajowate, z małą ilością bardzo niesymetrycznych klap, nasada z wyraźnie wyciętymi "uszkami", ogonek bardzo krótki (do około 5mm).
Żołędzie owalne, zwisające na długich i cienkich szypułkach, w młodości z podłużnymi paskami.

Ciekawostki:
Dęby szypułkowe stanowią najliczniej reprezentowany gatunek drzew na liście pomników przyrody.
Najstarszym drzewem liściastym w Europie jest dąb szypułkowy, którego wiek jest szacowany na ok. 1500 lat.
Dęby Szafera i Bolesław są najstarszymi polskimi drzewami liściastymi; liczą one odpowiednio około 900 i 800 lat.
Dąb Napoleon był do 2010 r. najgrubszym drzewem w Polsce;obwód jego pnia wynosił 10.75m (średnica 3.42m).
Dąb Bartek jest najbardziej znanym polskim drzewem.
Zasięg.
Strefa klimatu umiarkowanego, w tym głównie Europa (z wyjątkiem północnej Skandynawii i obszaru śródziemnomorskiego), Kaukaz oraz Azja Mniejsza.
W Polsce bardziej rozpowszechniony od dębu bezszypułkowego.
Bardzo okazałe i potężnie zbudowane drzewo liściaste o grubym, stosunkowo krótkim pniui rozłożystej koronie wspartej na ogromnych, przeważnie nieregularnie powyginanych konarach.
Poza dużymi rozmiarami i atletyczną sylwetką słynie przede wszystkim z długowieczności, niezwykle cennego drewna i silnego systemu korzeniowego ("mocny jak dąb").
Cechy te powodują, że dąb szypułkowy jest powszechnie uważany za jedno z najszlachetniejszych drzew i praktycznie wszędzie na terenie swojego występowania cieszy się wyjątkowym szacunkiem i sympatią.
Znajduje to potwierdzenie w fakcie, że jest on zdecydowanie najliczniej reprezentowanym gatunkiem drzewa na liście pomników przyrody;
najbardziej znane w Polsce drzewa pomnikowe takie jak Bartek, Chrobry, Bolesław czy Chrześcijanin to właśnie dęby szypułkowe.
Swoją "pozycję społeczną" zawdzięczają one nie tylko najstarszemu wiekowi spośród wszystkich drzew liściastych rosnących w Polsce (do około 800 lat), ale też temu, że są naszymi najgrubszymi (nawet ponad 3m średnicy!) i chyba najbardziej monumentalnie wyglądającymi drzewami.
Jeśli zatem pokusić się o analogię do świata zwierząt, to dąb, zwłaszcza zaś największy i najpotężniejszy z nich - dąb szypułkowy, wydaje się być idealnym odpowiednikiem lwa (lub, jak kto woli, słonia).
"Król drzew", podobnie jak większość innych dębów, wyróżnia się odwrotnie jajowatymi, wieloklapowymi liśćmi a także bardzo charakterystycznymi owocami, które mają postać znanych wszystkim żołędzi.
Dąb szypułkowy jest chętnie sadzony w pobliżu siedzib ludzkich, np. w parkach i przy domach, wzdłuż dróg, przy kościołach, na cmentarzach itp.
Przede wszystkim jednak jest on najważniejszym w Polsce leśnym drzewem liściastym (i trzecim w ogóle, po sośnie i świerku).

http://drzewa.nk4.netmark.pl/zasoby/bpn/2008-08-04%2012.46.29_m.jpg
http://drzewa.nk4.netmark.pl/zasoby/bpn/2008-08-02%2014.42.31.jpg
http://drzewa.nk4.netmark.pl/zasoby/bpn/2008-08-02%2014.42.53_m.jpg

Zupełnie unikalny i inny od przedstawionego powyżej pokrój posiadają dęby rosnące na terenie Puszczy Białowieskiej.
Są to przede wszystkim drzewa bardzo wysokie, często przekraczające 35m wysokości, a czasami dochodzące nawet do 41-42m (są to prawdopodobnie najwyższe dęby szypułkowe w Europie!;
O ile pod względem wysokości dęby Puszczy Białowieskiej kompletnie deklasują te rosnące na otwartej przestrzeni, to pod względem obwodu pnia wyraźnie im ustępują.
Wprawdzie najgrubszy osobnik zmierzony przez Tomasza Niechodę posiada pień o obwodzie 7.25m (średnica 2.31m), jednak wynik powyżej 7m to prawdziwa rzadkość.
Zazwyczaj drzewa te, pomimo, że najpotężniejsze w Puszczy, osiągają "zaledwie" 5-6m obwodu pnia (średnica ~1.60-1.90m).
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/dab/dab_szypulkowy/dab_szypulkowy.php

Re: Dąb - Krystyna - 04-04-2013

Dąb "Cztery Dęby". Jest to prawdopodobnie najgrubszy i jeden z najwyższych dębów bezszypułkowych w Polsce.
Rośnie on w głębi lasu, niedaleko miejscowości Podlas i Leopoldów w gm. Rawa Mazowiecka w woj. łódzkim.
Wysokość drzewa wynosi 31.5m

Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea (Mattuschka) Liebl.)
– gatunek dębu, drzewa liściastego z rodziny bukowatych, występujący w Europie Środkowej, Irlandii, Wielkiej Brytanii, południowej Skandynawii, aż po tereny Włoch i Bułgarii.
W Polsce występuje rzadziej od dębu szypułkowego.
Ma u nas swoją północno-wschodnią granicę zasięgu.
Osiąga 40 m wysokości, zazwyczaj prosty, z wiekiem często staje się poskręcany.
Kora u młodych drzew jest gładka, z czasem staje się szorstka, podłużnie bruzdowata, szarobrązowa.
Kwiaty męskie tworzą zielonkawe, zwisające kotki.
Kwiaty żeńskie, siedzące lub na szypułkach do 10 mm długich, są również zielonkawe, występują pojedynczo lub zebrane po 5.
Owoce to rzech nazywany żołędziem.
Długość 16–35 mm, grubość 8–16 mm.
Kwitnie ok. 2 tygodnie później niż dąb szypułkowy.
Gatunek jednopienny. Drzewo zaczyna owocować w wieku 40–50 lat, a gdy rośnie w zwarciu jeszcze później.
Preferuje klimat umiarkowany, łagodny i wilgotny.
Tworzy czyste dąbrowy i lasy mieszane z innymi gatunkami dębów, kasztanem, bukiem i grabem. Najlepiej rośnie na glebach piaszczysto-gliniastych, lekko kwaśnych.
Najwyżej stwierdzone występowanie - Alpy i Pireneje - 1800 m n.p.m., góry Elbrusu w Azji - 2400 m n.p.m

W Polsce na ogół nie przekracza wysokości 550 m n.p.m. Najwyżej odnotowano go w Gorcach – 750 m n.p.m.
Drewno dębu bezszypułkowego, nieco miększe i lżejsze niż dębu szypułkowego, jest jednym z najbardziej cenionych gatunków drewna i jest powszechnie wykorzystywane.
Biel średnio twardy, o barwie biało-żółtawej
Roślina lecznicza:
Ma podobne własności i zastosowanie, jak dąb szypułkowy.
źródło
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 04-04-2013

Jedyne w Polsce naturalne stanowisko dębu omszonegow rezerwacie Bielinek nad Odrą.

Dąb omszony (Quercus pubescens Willd.)
– gatunek drzewa lub krzewu należący do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.).
Jest drzewem ciepłolubnym, występuje w zachodniej i południowej Europie, a także w Azji Mniejszej. Pospolity gatunek w obszarze śródziemnomorskim.
W Polsce występuje na izolowanym stanowisku w rezerwacie Bielinek nad dolną Odrą, daleko na północ od północnej granicy zwartego zasięgu.
Drzewo osiągające do 25 m wysokości, albo duży krzew mający wiele pni.
Korona jest nieregularna, nisko osadzona.
Kwiaty męskie zebrane w długie, zwisające kotki, żeńskie siedzące, osadzone na krótkich szypułkach w grupach po 2–5. Kwitnie w kwietniu i w maju.
Żołędzie krótkoszypułkowe, błyszczące, jasnobrązowe.
Dojrzałe mają owalny kształt, miseczki złożone ze ściśle przylegających łusek i puszysto owłosione.
Są mniejsze, niż u dębu szypułkowego.
Rośnie na śródziemnomorskich wybrzeżach i zboczach gór przeważnie do 800 m n.p.m., czasem do 1500 m n.p.m.
Rośnie często na glebach wapiennych i łatwo znosi suszę.
Tworzy czyste jednogatunkowe dąbrowy lub lasy mieszane z dębem bezszypułkowym, dębem burgundzkim, grabem pospolitym, klonem polnym i czarnym bzem.
źródło
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 04-04-2013

Dąb burgundzki (Quercus cerris L.)– gatunek drzewa z rodziny bukowatych (Fagaceae).
Turkey Oak - Quercus cerris
Pochodzi z południowo-wschodniej Europy i Azji Mniejszej.
Korona początkowo bardzo luźna i smukła, ze stromo wzniesionymi, cienkimi, dość regularnie ułożonymi konarami, natomiast u starszych drzew silniej sklepiona o kulistym zarysie, z głównymi gałęziami odchodzącymi promieniście w górę.
Osiąga 35 m wysokości.
Żołędzie dojrzewają dopiero w drugim roku.
Owalne, 2,5 cm długości, brązowe osadzone w zdrewniałej miseczce pokrytej włosowatymi łuskami.
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 05-04-2013

Dąb czerwony (Quercus rubra L.)– gatunek drzew z rodziny bukowatych (Fagaceae).
Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej.
Jest tam najpospolitszym gatunkiem dębu.
W Polsce jest gatunkiem introdukowanym, ok. XIX w. został sprowadzony przez leśników jako gatunek pielęgnacyjny i ochronny.
Zaliczany jest do roślin inwazyjnych - niebezpiecznych dla rodzimej flory i jako taki powinien być usuwany z obszarów chronionych, a także z lasów podczas przebudowy drzewostanu.
Rozprzestrzenia się samorzutnie, obecnie występuje już na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Wypiera rodzime gatunki dębów i inne drzewa.
Duże drzewo z grubym pniem i szeroko rozgałęzioną koroną.
Wzrost w młodości bardzo szybki, później wolniejszy.
Osiąga wysokość do 25 m.
Główny walor dekoracyjny dębu czerwonego stanowią jego głęboko klapowane i bardzo ostro ząbkowane liście, które jesienią przebarwiają się (zwłaszcza u młodych drzew) na niezwykle efektowny, szkarłatnoczerwony kolor.
Żołędzie szerokojajowate, czerwonobrązowe, błyszczące, z widocznymi podłużnymi paskami, u podstawy płaskie.
Miseczki nagie, z przylegającymi łuskami, na bardzo krótkiej szypułce.
Miseczki żołędzi w pierwszym roku są wielkości ziaren grochu.
Żołędzie dojrzewają dopiero na drugą jesień.
źródło
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 05-04-2013

Dąb skalny (Quercus coccifera)
– gatunek rośliny z rodziny bukowatych.
Naturalnie występuje w strefie śródziemnomorskiej: Algieria, Tunezja, Libia, Maroko, Europa Poludniowa i Azja Zachodnia
źródło
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 05-04-2013

źródło

Udział w kulturze
W Biblii dąb wymieniony jest 22 razy, bez rozróżnienia gatunku
W Izraelu występują trzy gatunki dębów: dąb tabor, dąb skalny i podgatunek Quercus infectoria subsp. veneris (A.Kern.) Meikle, wszystkie więc należy uważać za rośliny biblijne.
M. Zohary, znawca roślin biblijnych uważa, że w tłumaczeniach Biblii popełniono wiele błędów nie rozróżniając hebrajskich słów `ëlôn i `allôn oznaczających dęba, od słowa `ëlä (h), które oznacza pistację (terebinta)
Najbardziej znanym w Biblii dębem jest Dąb Abrahama, o którym Księga Rodzaju 13,18) pisze: „Abraham zwinął swe namioty i przybył pod Hebron, gdzie były dęby Mamre”.
W okolicach Hebronu rośnie bardzo stary okaz dębu skalnego, który miejscowa ludność uznaje za „dąb Abrahama”
Był on chroniony prawnie, w 1998 r. jednak ostatecznie obumarł.
Obok niego rośnie młodsze drzewo tego gatunku, które w przyszłości przejmie rolę dębu Abrahama
W Księdze Rodzaju (35,8) jest opis, że pod dębem Allon – bakut (w tłumaczeniu dąb płaczu) pochowano Deborę, która była piastunką Rebeki.
W Biblii Tysiąclecia błędnie przetłumaczono to jako terebint płaczu
Biblia wymienia dąb rosnący w Saananim, w ważnym punkcie granicznym oddzielającym ziemie plemienia Neftalego.
Tutaj to samo słowo allon zostało w Biblii Tysiąclecia prawidłowo przetłumaczone jako dąb
źródło

Re: Dąb - Krystyna - 30-01-2015

Dąb biały (Quercus alba)
– gatunek drzewa z rodziny bukowatych (Fagaceae).
Jego zasięg obejmuje tereny we wschodniej i południowo-wschodniej części Ameryki Północnej.
Drzewo o wysokości do 25 m, o szerokiej kulistej koronie.
Korowina na pniu łuszczy się szerokimi płatami.
Liście odwrotnie jajowate ku nasadzie klinowato zwężone z wierzchu ciemnozielone i połyskujące, od spodu niebieskawe lub sinozielone nagie (młode owłosione).
W jesieni przebarwiają się na ciemnoczerwony, pomarańczowy lub fioletowoczerwony kolor
źródło

RE: Dąb - Krystyna - 09-11-2017

Dąb macedoński (Quercus trojana Webb) – gatunek rośliny z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.).
Występuje naturalnie w południowych Włoszech (Apulia i Basilicata), południowej części Półwyspu Bałkańskiego oraz zachodniej i południowej Turcji
źródło

RE: Dąb - Krystyna - 09-11-2017

Dąb ostrolistny (Quercus ilex L.) – gatunek zimozielonego drzewa liściastego z rodziny bukowatych (Fagaceae). Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego
Korona owalna, rozłożysta, gęsta. Osiąga do 25 m wysokości.
źródło