Skąd wzięły się religie?

Skąd wzięły się religie? - Wersja do druku

+- Forum Ezoteryczne Dobry Tarot (https://dobrytarot.pl)
+-- Dział: Ezoteryka (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=19)
+--- Dział: Inne działy ezoteryki (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=27)
+--- Wątek: Skąd wzięły się religie? (/showthread.php?tid=6169)

Skąd wzięły się religie? - onoleczka11 - 22-04-2015

Autor tekstu: Artur Chludziński; Oryginał: <a class="postlink" href="http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4630">www.racjonalista.pl/kk.php/s,4630</a>

Geneza religii

Autor tekstu: Artur Chludziński

Skąd wzięła się religia? To pytanie stawiało sobie wielu. Jak wiadomo punkt widzenia zależy od punktu siedzenia, toteż po dziś dzień nie ustalono jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, która zadowoliłaby wszystkich. Najogólniej rzecz ujmując, wszelkie próby rozwikłania tej zagadki podzielić można na dwa nurty w ramach hipotez wyjaśniających, a więc są to hipotezy: naturalistyczna oraz teologiczna — każda z nich ma kilka wersji. Ze zrozumiałych względów odrzucam tutaj hipotezę teologiczną i przyjrzę się bliżej hipotezie naturalistycznej.
Naturaliści zakładają, że religia pojawiła się na pewnym etapie rozwoju człowieka i po pewnym czasie zaniknie — czas ten (biorąc pod uwagę długość trwania gatunku) wcale nie jest czasem długim. Najważniejszym wnioskiem płynącym z takiego założenia jest to, że według naturalistów pierwszy człowiek nie mógł być i nie był religijny! Religia jest bowiem czymś w rodzaju „efektu ubocznego" ewolucji, jest czymś historycznym. Religia nie jest wieczna (jak chcieliby tego teologowie) i ma charakter przejściowy.
W tej hipotezie zakłada się, że religia to efekt naturalnej relacji między człowiekiem i otaczającą go naturą, a więc rzeczami materialnymi. Tu do zrozumienia genezy religii nie potrzeba sacrum — wykluczona zostaje wszelka metafizyka, bóstwa, byty nadprzyrodzone. Takie właśnie są główne założenia tej szkoły, która jednak — jak wspomniałem wcześniej — ma kilka odmian — odmiany te często się przenikają właśnie ze względu na wspólne im podstawowe założenia.
Hipoteza naturalistyczna w wersji przyrodniczej zakłada relację między człowiekiem a otaczającą go przyrodą — jej klasycznym przedstawicielem było religioznawstwo marksistowskie, ale także David Hume (XVIII w., Anglia) i częściowo Fryderyk Nietzsche. W tej wersji przyjmuje się, że do czasów kultury magdaleńskiej (ok. 12-15 tysięcy lat temu) człowiek był istotą alogiczną (nie używał szarych komórek) — nie znał mechanizmów, które rządziły przyrodą. Większość czasu ludzkiej egzystencji była alogiczna. Człowiek po prostu bał się świata. Religia powstaje więc jako efekt strachu przed przyrodą (zarówno żywioną, jak i nieożywioną) — strachu wynikającego z niewiedzy. Religijne obrzędy miały za zadanie obłaskawić tę straszną i niezrozumiałą przyrodę — tą drogą następuje w dalszej kolejności deifikacja przyrody. Największym wrogiem religii jest rozpowszechnianie wiedzy — podnoszenie jej poziomu doprowadzi w końcu do zaniku religii, bo świat stanie się w pełni zrozumiały.
Psychologiczna wersja hipotezy naturalistycznej tłumaczy powstanie religii w nieco odmienny sposób — tutaj człowiek to istota myśląca, która w wyniku własnych przemyśleń (refleksji psychiki ludzkiej) stworzyła religię. Tutaj zakłada się, że człowiek posiada swoje wyobrażenia — jest myślący, a nie bojący się wszystkiego. Tragedia człowieka polega na tym, że w pewnym momencie dochodzi do wniosku, że jego marzenia nie pokrywają się z rzeczywistością. Nie godzi się na taką rzeczywistość i tworzy miejsca, w których ma to wszystko, czego brakuje mu na ziemi — jest to myślenie „wirtualne", ponieważ wie, że to jedynie jego fantazja. Bóg jest więc tutaj rzuconą w przestrzeń sumą naszych marzeń o tym, jacy chcielibyśmy być, a religia jest efektem działania naszej psychiki — to nie absolut tworzy człowieka, a człowiek religię i boga na obraz swoich idealnych cech, których nigdy nie będzie miał!
Ludwik Feuerbach (niemiecki filozof z połowy XIX w.) nie był wojującym wrogiem religii, uważał, że jeśli człowiek tworzy sobie byty i światy, to ma do tego pełne prawo, ale powinien pamiętać, że są one wirtualne! W przypadku Fryderyka Nietzschego punktem wyjściowym było przyjęcie teorii doboru naturalnego do świata ludzkiego, religii i duchowości. Religia dla Nietzschego jest instrumentem nieprzydatnym dla rozwoju ludzkiego — wymyślili ją nieudacznicy i tchórze niepotrafiący stawić czoła konkurentom. Religia jest jak nadopiekuńcza matka: zamiast samemu podjąć walkę, zdajemy się na działalność nieistniejącej nadprzyrodzonej siły! Religia jest więc szkodliwa, bo uczy ludzi wygodnictwa, słaby płodzi jeszcze słabszego i gatunek ludzki się stacza.
Przedstawicielami szkoły socjologicznej są: Tomasz Hobbes (1588-1679, angielski filozof), dla którego stan natury to „wojna każdego z każdym", Emil Durkheim (1858-1917, francuski filozof, socjolog i pedagog, ateista) oraz religioznawstwo marksistowskie. Tutaj religia jest czymś wtórnym do życia społeczno-politycznego — jest jego pochodną, w religii ważne są tylko jej zewnętrzne formy funkcjonowania — o wewnętrznych nie możemy nic powiedzieć. O ile religia pomaga w stabilizacji życia społecznego, jest do przyjęcia, bo sama wywodzi się z życia i potrzeb społecznych.
Tomasz Hobbes pytania o absolut odsyłał do teologów. Dla niego religia była jednym z regulatorów życia społecznego — to właśnie religia i monarchia absolutna miały „trzymać za twarz", wielokrotnie jednak religia destabilizowała życie społeczne. Marksiści umieszczali religię w „nadbudowie" - religia została wymyślona przez „trzymających władzę", aby uspokoić biedotę - jest więc elementem walki klas. W religii nagrodą za życiowe trudy i niedostatek ma być wieczne życie w raju po śmierci. Emil Durkheim z kolei zdecydowanie dowodził, że Boga nie ma — religia jest przydatna dla niego o tyle, o ile łagodzi konflikty społeczne. Stworzył pojęcie „imperatywu społecznego" — dobre funkcjonowanie grup ludzkich wymaga czterech filarów: nauki, kultury, etyki i religii — jeśli któryś z tych filarów szkodzi, należy go usunąć. Dla Durkheima do wytłumaczenia genezy religii nie potrzebny jest absolut ani żadne sacrum, a jedynie człowiek i natura.
Ostatnią z wersji hipotezy naturalistycznej jest szkoła ewolucjonistyczna, która zakłada, że religia jest efektem pochodnym ewolucji człowieka; jest ona stanem naturalnym bez żadnego kreatora. W efekcie ewolucji dokonują się również zmiany w ludzkiej religijności, której etapy rozwoju podzielić można na kilka faz: okres bezreligijny (ale nie ateistyczny), politeizm (wielobóstwo), henoteizm — specyficzny politeizm — wielu bogów, ale jeden najważniejszy (np. Olimp w starożytności i Zeus), monoteizm — z wielu bogów zostaje najsilniejszy (np. islam, w którym odrzucono innych bogów prócz Allacha). Monoteizm to ostatnia forma religii z udziałem boga, kolejny etapem jest „monizm", w którym człowiek będzie „autozbawcą".
Ziarno prawdy jest niewątpliwie w każdej z wymienionych przeze mnie powyżej prób wytłumaczenia genezy religii. Wydaje mi się jednak, że najbliżej prawdy są dwie pierwsze wersje hipotezy naturalistycznej, czyli przyrodnicza i psychologiczna. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że początkowo cudowne światy i byty nadprzyrodzone były dla człowieka wytłumaczeniem niezrozumiałych zjawisk przyrodniczych (pioruny, trzęsienia ziemi, itd.), ale z drugiej strony w późniejszych etapach rozwoju człowieka religie komplikowały się, a bogowie nabierali ludzkich przymiotów (miłość, nienawiść, gniew, radość, dobro, zło, itp.), co świadczyć mogłoby o tym, że człowiek jednak świadomie konstruował cudowne krainy i ich mieszkańców.
Spór, co do genezy religii, prawdopodobnie nigdy nie zostanie rozstrzygnięty — każdy wyrobić sobie musi własne zdanie na ten temat. Ważne jednak, żeby być otwartym na nowe hipotezy i zapoznawać się z różnymi stanowiskami, bo tylko to może doprowadzić nas kiedyś do poznania odpowiedzi na tak fundamentalne pytanie.
Treść merytoryczna artykułu na podstawie jednego z wykładów dr B. Pawłowskiego (Religie i związki wyznaniowe, politologia, UMCS)
źródło: <a class="postlink" href="http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4630">http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4630</a>

Re: Skąd wzięły się religie? - Barbara - 20-05-2015

oloneczka11 przeczytałam twój wpis i powiem ci, że jest bardzo ciekawy, nie zamierzam tu rozpoczynać sporu na temat religii, jednak muszę coś dodać od siebie samej. Mamy tzw. teorię Darwina, ewolucja ... wiem, że w wielu jej aspektach jest ona poddawana tzw. próbie lub jest wręcz obalana, do czego zmierzam, otóż podałaś tu różne wpisy, cytaty i w/g tu cytuję : Naturaliści zakładają.(...), że religia to efekt naturalnej relacji między człowiekiem i otaczającą go naturą, a więc rzeczami materialnymi (...)., Hipoteza naturalistyczna w wersji przyrodniczej zakłada relację między człowiekiem a otaczającą go przyrodą (..), Dla Durkheima do wytłumaczenia genezy religii nie potrzebny jest absolut ani żadne sacrum, a jedynie człowiek i natura., dla mnie pozostałe wywody na temat religii w twoim wpisie, są zrozumiałe, lecz wydają mi się prosto logiczne, przez człowieka zrozumiałe i na jego potrzeby stworzone bez próby analizowania (to mogło być uznawane w czasach kiedy nie było np. internetu lub w czasie ciemnoty społecznej). Mam tego świadomość, że być może, ta właśnie, prostota, jest wytłumaczeniem co do znaczenia słowa Religia, ale czy nie wydaje się tobie to takie zbyt oczywiste?? No właśnie, dlatego przyjęłaś teorię naturalistyczną, że kiedyś ona, ta nasza Religia (nie ważne kto w co wierzy) wyginie, zaniknie, ok, też tak może być, ale tak jak wspomniałam wcześniej o teorii (ewolucji) Darvina, uważam, że religia nigdy nie zaginie, ona z pewnością zmieni swój kierunek wiary, ale nadal będzie Istnieć. Pomyśl sama, pomijając to, co już mówili wielcy tego świata na temat Wiary = Religia, czym jest sama WIARA, która tworzy Boga ... ? Człowiek, nie wiadomo dlaczego, został wyposażony w Rozum i zwierzęcy instynkt. Dla zachowania gatunku ? ok , więc co będzie robił ? dążył do zachowania swoich potomków, będzie ich w swój własny sposób, (zwierzęcy instynkt), ograniczał, w tym co złe i nie dobre i kierunkował na dobro. Musisz jeszcze jedną rzecz sobie uzmysłowić, a mianowicie, my ludzie może i jesteśmy na najwyższym podium wśród innych zwierząt, gadów, owadów... itd i tpd, tu na tej ziemi, my wciąż uczestniczymy w tym wyścigu, na naszej planecie, naszej naturalnej ziemi. Nasza Wiara, Religia się zmieni, będzie ona inna i będzie ona istnieć do póki my będziemy istnieć, dlaczego?? to jest proste pytanie i prosta odpowiedż. Mamy ROZUM, który nami kieruje... to on właśnie pozwolił nam wybić się w pośród innych gatunków. Rozum = Myślenie. Jaki byłby sens twojego istnienia, jeśli byś wiedziała np. będąc dżdżownicą, że np. jutro jak się wygrzebiesz z niemi zje cię jakiś ptaszek?? nie wychodziłabyś na powierzchnię?? właśnie, zrobiłabyś to tak aby cię ten ptaszek nie zobaczył, posłuchałabyś rad starszyzny, czyli innych dżdżownic, robaczków .... idt, itd... ale czy one mają Rozum?? nie, one mają tylko instynkt, więc wychodzą na powierzchnię, bo muszą zew natury .... i giną. Człowiek bez jakiejkolwiek wiary już dawno by nie istniał Żyjemy teraz w takich, a nie innych czasach, czujemy się zagubieni i logiczne jest, że nastąpi przełom, jednak nie sądzę abyśmy przestali mieć Wiarę w coś, w cokolwiek. Nawet zagorzały ateista ma Wiarę w sobie, że następnego dnia wstanie i zrobi to co sobie zaplanował. Człowiek zawsze będzie robił coś, cokolwiek, bo w to Wierzy, widzi w tym sens swojego bytu i to go będzie ukierunkowywało, nie ważne jest w tym momencie czy wierzy w Boga, czy jakąkolwiek inna formę bytu, może np. wierzyć w pieniądz ok to jest jego wiara i jak to tu jest powiedziane to jest jego RELIGIA. Ponownie zacytuję twój wpis: Tragedia człowieka polega na tym, że w pewnym momencie dochodzi do wniosku, że jego marzenia nie pokrywają się z rzeczywistością i tu się zgadzam, człowiek będzie tworzył inne miejsca "wirtualne" dla swojej egzystencji, bo jest to mu potrzebne, każdemu podkreślam, każdemu jest potrzebna WIARA nie ważne w co... Jaki byłby sens twojego życia, jeśli byś miała czarno na białym, umierasz i koniec??? My sami byśmy się pozabijali, a nie o to chodziło temu, który dał nam przewagę nad innymi gatunkami, w postaci ROZUMU I WIARY ...

Re: Skąd wzięły się religie? - Perełka - 20-05-2015

Zgadzam się w pełni ze stanowiskiem Barbary40, myślę również, że kwestia wiary człowieka jest integralnie związana z wolnością wyboru. Niezależnie od tego jakkolwiek jednostka ludzka pojmuje wiarę, i w co wierzy ma świadomość istnienia Siły Wyższej. Sądzę, że świadomość ta pomaga człowiekowi w ciężkich sytuacjach życiowych. Myślę, że nieraz nie warto się boksować, walczyć z wiatrakami, słuchać dobrych rad życzliwych mających miliony sposobów na rozwiązanie problemów, wystarczy uznać swoją bezsilność i brak wpływu na pewne sytuacje i zdarzenia, i zdać się na Siłę Wyższą jakkolwiek ją pojmujemy. Sama niejednokrotnie doświadczyłam tego, że niektóre sprawy pozostawione same sobie - kiedy już zrobiłam wszystko co mogłam - rozwiązują się same. Uśmiech

Re: Skąd wzięły się religie? - onoleczka11 - 20-05-2015

Bardzo mądre stwierdzenie Barbaro. Wiara była nam potrzebna na pewnym etapie ewolucji. Również i teraz nie zaniknie, jedynie zmieni się obiekt wierzeń, np. zamiast nazywać Siłę Stwórczą jakimkolwiek imieniem (Allah, Jahwe, itp.) i organizować ceremonie religijne (chrzest, I komunia, msze św.) ludzkość zacznie czcić Boga jedynie "w Duchu i prawdzie", jak mówił Jezus.