Olsza, Olcha - Wersja do druku

Olsza, Olcha - Wersja do druku

+- Forum Ezoteryczne Dobry Tarot (https://dobrytarot.pl)
+-- Dział: Dary Ziemi (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=299)
+--- Dział: Drzewa, krzewy, pnącza (https://dobrytarot.pl/forumdisplay.php?fid=66)
+--- Wątek: Olsza, Olcha (/showthread.php?tid=913)

Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Olsza, olcha (Alnus Mill.)
– rodzaj drzew z rodziny brzozowatych
Pospolite drzewo europejskie strefy klimatu umiarkowanego.
Gatunkiem typowym jest Alnus glutinosa (L.) Gaertn..
Olsze mają brodawki korzeniowe, w których żyją promieniowce z rodzaju Actinomycetes, mające zdolność asymilowania wolnego (atmosferycznego) azotu.

Rodzaj małych do średniej wielkości drzew i krzewów liściastych, pospolicie występujących
w strefach umiarkowanej i chłodnej półkuli północnej.
Spośród drzew liściastych olsze wyróżniają się przede wszystkim unikalnymi owocostanami.
Mają one postać małych, jajowatych, zdrewniałych szyszeczek umieszczonych przeważnie
na trzoneczkach i utrzymujących się na roślinie przez cały rok lub nawet wiele lat (żadne inne
europejskie drzewo liściaste nie posiada podobnej cechy).
Owocostany powstają z maleńkich, ciemnopurpurowych szyszeczek stanowiących kwiatostany żeńskie.
Kwiaty męskie są z kolei zebrane w zwisające podłużne kotki, podobne do występujących
u leszczyny czy brzozy.
Zakwitają one bardzo wcześnie na wiosnę, długo przed rozwinięciem się liści (z wyj. olszy zielonej).
Drewno olsz jest łatwe do rozpoznania ze względu na bardzo jaskrawy, ceglastopomarańczowy
kolor ujawniający się po krótkim czasie wskutek reakcji z powietrzem.
Cechuje się ono niezwykłą wręcz odpornością na gnicie i dobrymi właściwościami opałowymi.

Olsze są znane z wyjątkowej higrolubności - drzewa te stanowią bodaj najbardziej typowy element
nadrzecznego krajobrazu.
Praktycznie wszędzie tam, gdzie teren jest podmokły, można spotkać olsze.
Wiele gatunków czuje się dobrze na terenach okresowo zalewanych lub nawet pokrytych stagnującą wodą.

Gatunki flory Polski
olsza czarna (Alnus glutinosa (L.) Gaertn.)
olsza pomarszczona (Alnus rugosa (Du Roi)Spreng.) – antropofit zadomowiony
olsza szara (Alnus incana (L.) Moench.)
olsza zielona (Alnus viridis (Chaix) DC. in Lam. & DC.)

Obecność w kulturze i symbolice
W mitologii greckiej była drzewem poświęconym Foroneusowi – wynalazcy ognia.
W tradycji niemieckiej pojawia się Olchowa Kobieta (Else, Elsa, Elise),
która najpierw kusi, a później karze mężczyzn zmieniając się we włochate stworzenie.
Występuje również Król Olch, który w kulturze germańskiej utożsamiany jest z królem gonu.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Olsza
Olcha przegania jak rasowy mag zło z życia.
Pomaga zyskać wiedzę i odkryć w sobie pokłady duchowości, a także mieć piękne sny i marzenia.

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Olsza szara (Alnus incana Moench)
ang. Grey Alder, Speckled Alder
Cechy charakterystyczne:
♦ Kora jasnoszara, gładka.
♦ Pąki osadzone na trzoneczkach, jajowate, tępe, purpurowofioletowe, suche, pędy kanciaste.
♦ Liście eliptyczne, zaostrzone, ostro podwójnie piłkowane, opadają bez przebarwienia.
♦ Kotki męskie zwisające, żółte, potem czerwonobrązowe, żeńskie szyszeczki maleńkie,
jajowate, ciemnobordowe.
Kwitnienie przed rozwojem liści.
♦ Owocostany w postaci małych, jajowatych, zdrewniałych szyszeczek, umieszczone
na bardzo krótkich trzoneczkach (prawie siedzące), utrzymujące się na drzewie przez cały rok.
♦ Drewno i przecięta kora na powietrzu zabarwiają się na jaskrawopomarańczowy kolor.
♦ Drzewo bardzo higrolubne, występujące najczęściej w pobliżu rzek i górskich potoków.
Ciekawostki:
♦ Wszystkie gatunki olszy wchodzą w symbiozę z promieniowcami.
Proces ten zachodzi w bulwkowatych naroślach na korzeniach i w znaczny sposób poprawia jakość gleby.
Dlatego właśnie olsze (a zwłaszcza o. szara) są często stosowane jako przedplon.
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/olsza/olsza_szara/olsza_szara.php

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alnus_viridis_B1-1.jpg/640px-Alnus_viridis_B1-1.jpg
Olsza zielona (Alnus viridis DC) ang. Green Alder
inne nazwy: kosa olcha
Cechy charakterystyczne:
♦ Niewielki górski krzew.
♦ Kora na młodych gałęziach błyszcząco czerwonobrunatna, potem jasnoszara, zawsze gładka.
♦ Pąki siedzące bez trzoneczków, szpiczastojajowate, ciemnoczerwone, lepkie, pędy obłe.
♦ Liście eliptyczne, zaostrzone, ostro podwójnie piłkowane, opadają bez przebarwienia.
♦ Kotki męskie zwisające, żółte, potem czerwonobrązowe, żeńskie szyszeczki maleńkie
jajowate, ciemnoczerwone.
Kwitnienie po rozwinięciu się liści.
♦ Owocostany w postaci małych, jajowatych, zdrewniałych szyszeczek, umieszczone
na trzoneczkach, utrzymujące się na krzewie przez cały rok.
♦ Drewno i przecięta korana powietrzu zabarwiają się na jaskrawopomarańczowy kolor.
♦ Krzew bardzo higrolubny, występujący najczęściej w pobliżu rzek i górskich potoków.
Ciekawostki:
♦ Dzięki tworzonym obficie odroślom korzeniowym i od pnia, olsza zielona
jest dostosowana do przetrwania górskich lawin.
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/olsza/olsza_zielona/olsza_zielona.php

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.)
Cechy charakterystyczne:
♦ Pokrój zbliżony do drzew iglastych - stożkowata korona, pnień widoczny do samego wierzchołka.
♦ Kora ciemnoszara do czarniawej, głęboko łuskowato spękana.
♦ Pąki osadzone na trzoneczkach, (odwrotnie)jajowate, tępe, fioletowe, lepkie, pędy kanciaste.
♦ Liście odwrotnie jajowate lub okrągławe, z wyraźnym wcięciem na wierzchołku, opadają
bez przebarwienia późną jesienią.
♦ Kotki męskie zwisające, żółte, potem czerwonobrązowe, żeńskie szyszeczki maleńkie
(2-5 milimetrowe), bordowe.
Kwitnienie przed rozwojem liści.
♦ Owocostany w postaci małych, jajowatych, zdrewniałych szyszeczek umieszczonych
na trzoneczkach, trwałe.
♦ Drewno i przecięta kora na powietrzu zabarwiają się na jaskrawopomarańczowy kolor.
♦ Drzewo bardzo higrolubne, występujące najczęściej w pobliżu rzek i zbiorników wodnych.

Ciekawostki:
♦ Samoistne występowanie olsz czarnych wskazuje wysoki poziom wód gruntowych.
♦ Ze względu na swój biotop olsza czarna jest czasami nazywana "Panią na bagnach".
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/olsza/olsza_czarna/olsza_czarna.php

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Przycupnęla olsza nad rzeką
Do lustra ma więc niedaleko
Przygląda się w nim olsza co dzień
Dziwuje się swojej urodzie
Wł. Ścisłowski
Już w marcu, kiedy na dnie olszyny zakwitają pierwsze przebiśniegi, potem przylaszczki, pierwiosnki i zawilce, kiedy coraz bardziej zaczyna zielenić się trawa, olcha czarna obsypuje się kotkami.
To jej kwiaty.
Później kotki te staną się drobnymi zdrewniałymi szyszkami.
Owocem olchy jest mały jednonasienny orzeszek, stanowiący nie lada przysmak dla wielu ptaków, zwłaszcza zimą…
Drewno… nadaje się na budowle wodne – tu wytrzymałość ma równą dębinie – oraz na wyroby tokarskie: oprawy narzędzi, ołówków, przyrządy kreślarskie, toczone szkatułki…
Popiół z drewna olchowego daje wiele potażu, węgiel zaś używany jest do wyrobu prochu.
Kora olchy, nader użyteczna w farbiarstwie, barwi na brunatno i na czarno…
Liście olchy natomiast były i jeszcze do dzisiaj są niezawodnym „lekiem ludowym” na wrzody.
Szybko wyciągają ropę i sprzyjają gojeniu się rany…
Podobno w sierpniu, gdy zwozi się do stodół nowe zboże, dobrze jest kłaść pod słomę olszowe liście
jako środek na odstraszenie myszy…”
Gawędy o drzewach” – Maria Ziółkowska
http://www.garnek.pl/agus63/9095692/olcha

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Olcha to drzewo tajemnicze, ponure jak jej otoczenie.
Las olchowy to olszyna, oles, ols...
Jedno z trzech drzew europejskich uznanych za toksyczne.
Zwłaszcza pył z drewna olchy uważany jest za szkodliwy dla zdrowia, nawet wręcz za rakotwórczy.
W czasopiśmie "Holz als Roh- und Werkstoff"' (z.1, 1956) Sandermann i Barghoorn podają obok cisa i oliwki, olszę jako gatunek szkodliwy dla zdrowia.
Do dziś istnieje przekonanie, że gałązki olchy odstraszają myszy i nornice.
Na terenie dzisiejszej Eurazji olcha pojawiła się 65 mln lat temu.
Rosła i rośnie na terenach nasiąkniętych dobrze wodą, błotnistych.
Na terenie Polski olcha występowała 10 tysięcy lat temu (analiza pyłkowa).
Gatunek ten jako nieliczny ma zdolność wiązania wolnego azotu w symbiozie z bakteriami w brodawkach korzeniowych, co umożliwia olszy rozwój na glebach ubogich w dostępne formy tego pierwiastka.
Ilość związanego azotu w zaroślach olszy szacuje się na 50-130 kg * ha-1 * rok-1, z czego ponad 90%
dostaje się do rośliny gospodarza.
Dendrolodzy podają że właśnie dzięki wiązaniu azotu oraz łatwo rozkładającym się liściom olsze
użyźniają glebę i mogą być stosowane jako przedplon przy rekultywacji terenów poprzemysłowych
(zwłaszcza olsza szara).
Drugą bardzo istotną cechą olchy w tej mierze jest zdolność do wytwarzania odrośli.
W warunkach naturalnych olsza wykazuje dużą odporność na zasolenie.
Na Wyspach Brytyjskich rośnie na wybrzeżu morskim w strefie słonych rozbryzgów.
Wykazuje też względnie dużą odporność na skażenie środowiska przez metale ciężkie.
Nadaje się do zalesiania hałd i terenów zniszczonych mechanicznie oraz terenów poprzemysłowych.
Na terenach zagrożonych ekologicznie, np.Szczecińskiem, Turoszowskiem, zastępuje będącą
w regresji sosnę, czemu sprzyjają podtopienia terenu spowodowane wydzielaniem się sosny.
Kora tego gatunku jest stosowana w garbarstwie.
Drewno i kora zaś powszechnie używane są do wędzenia wraz z jałowcem, czy wreszcie do sporządzania tak zwanej "smółki", z której metodą ekstrakcji eterowej uzyskuje się płynny preparat wędzarniczy.
I wreszcie, autorzy badając gatunki drewna, z których wykonane były drewniane wodociągi miasta Poznania (badania wykonane dla Muzeum Archeologicznego m. Poznania), stwierdzili w tych najnowszych wodociągach fundowanych przez hr. Raczyńskiego, że niektóre odcinki rur drewnianych wykonane były z olchy obok powszechnie od XIII wieku stosowanej sosny zwyczajnej.
Opracowanie:
doc. dr inż. Stanisław Spława-Neyman
mgr inż. Zofia Owczarzak
http://www.itd.poznan.pl/pl/index.php?id=63

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Olcha obdarzy cię magiczną siłą
Według Celtów magią w czerwcu władała olcha.
Na weekendowych spacerach zbieraj zatem olchowe gałązki i rób z nich różdżki,
bo teraz ich moc jest najsilniejsza.
Skromna, cicha i niezwykle dzielna – tak opisywali olszę (zwaną też olchą) druidzi,
którzy bez potrzeby nie wchodzili do olchowych zagajników.
Słusznie się ich obawiali, bo magiczna aura olszowego lasu potrafi całkowicie zawładnąć
ludzkim umysłem.
I dlatego też właśnie to drzewo ukochały sobie niewidzialne byty, rusałki i czarownice.

Czary króla Olch
Wiedział o tym genialny niemiecki poeta J.W. Goethe, gdy pisał swój niezwykły wiersz
„Król Olch”.
Opowiada w nim o majaczącym dziecku, które ojciec przez las wiezie do lekarza.
Synek w malignie widzi króla olch, w koronie i z jaszczurzym ogonem, który woła go
do swojego królestwa i kusi różnymi wspaniałościami.
Wśród olchowych gałęzi ukazuje się zaczarowany świat, niewidoczny dla ojca.
Od tego czasu określenie „król olch” jest synonimem kuszenia niewinnych.
Goethe motyw utworu zaczerpnął z duńskiej ballady.
Historycy literatury do dziś kłócą się,czy chodziło mu dokładnie o króla elfów, czy też olch,
ale Goethe był nie tylko poetą, ale i znawcą magii.
Zapewne słyszał, że olchowe gałązki są składnikiem czarów na niewidzialność, co stanowiło
wielką tajemnicę elfów.
Elfy tkały z nich swoje płaszcze, a liśćmi zdobiły wieńce.
Dlatego jeśli chcesz, aby coś w twoim domu pozostało ukryte, przykryj to gałązką olchy.
Jej zasuszone liście schowaj w pamiętniku lub osobistym notesie, a ciekawscy łatwo go nie znajdą,
coś przeszkodzi im w odkryciu twoich sekretów.

Otwórz trzecie oko
Olchy chętnie porastają miejsca zabagnione, ale uwielbiają światło i marnieją, gdy inne drzewa
lub budynki im je zasłaniają.
Starają się rosnąć jak najwyżej, nawet do 25 metrów!
Gałązki z samych czubków olszy mają niezwykłe właściwości i wykorzystuje się je
do robienia rytualnych piszczałek i magicznych różdżek.
Ma to związek z legendą o olbrzymie Barnie, którego drzewem mocy była właśnie olcha.
Barn kazał, aby w razie jego śmierci towarzysze odrąbali mu głowę, a wtedy głowa stanie się nieśmiertelna
i będzie prorokowała przyszłość.
Dlatego właśnie runy wykonane z olchowych drewienek nadają się do wróżb.
Zdaniem ezoteryków olcha otwiera trzecie oko, przy pomocy którego można nawiązać kontakt z zaświatami.
Jednak jak z każdym magicznym drzewem, i z tym trzeba zachować ostrożność.
Po ścięciu olcha zabarwia się na czerwono, co może mieć związek z krwawymi magicznymi ofiarami.
Dlatego używajmy olchowych czarów z rozwagą.
Mii Krogulska

Jak stosować gałązki olchy:
– trzymaj je w pamiętniku lub w szkatułce z biżuterią, bo zapewniają niewidzialność;
– kiedy wyjeżdżasz, zawieś je obok drzwi wejściowych, aby ominęli je złodzieje;
– jeśli zrobisz z nich runy, będą przepowiadać przyszłość;
– zabierz ze sobą gałązkę olchy, gdy musisz pokonać przeciwnika
(nawet w pracy lub w sądzie) i obawiasz się, że mogłoby ci zabraknąć odwagi.

Czy wiesz, że...
Olcha jest drzewem, które symbolizuje stabilność.
Dlatego używano jej do budowania mostów, statków, a także podpór budynków.
W Wenecji większość zabytkowych kamienic osadzona jest właśnie na olchowych palach!
http://www.gwiazdy.com.pl/component/content/article/6551-olcha-obdarzy-cie-magiczna-sila

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

Kwiaty ma tak wcześnie, że potrzebują osłony przed mrozem.
Dlatego z daleka wyglądają, jakby miały... futerko.
Śliczne bazie olchy – złocistożółte lub czerwonawe – już w lutym ogłaszają nadejście wiosny.

Olszyny, bo tak nazywają się lasy olchowe, nie wyglądają specjalnie zachęcająco.
Ot splątane krzaczory, przez które niechętnie przedzierają się nawet najbardziej zacięci grzybiarze.
Mama zawsze przestrzegała, żeby trzymać się od nich z daleka, bo czają się tam kleszcze
Do kompletu można jeszcze dodać komary, które w cieniu liści czyhają na ofiary.
Stare olchy są jednak tak malownicze, że z powodzeniem mogłyby rosnąć w magicznym lesie prastarych Entów, bohaterów „Władcy Pierścieni” Tolkiena.
Za młodu jasnozielone i gładkie, z wiekiem zaczynają przypominać zgrzybiałego starca.
Zryta zmarszczkami kora, skręcone w żylaste supły gałęzie, dziuple przypominające oczy i zwichrzone czupryny.
Buszują w nich ptaki, zwabione smakowitymi szyszeczkami, które zostają zimą na drzewach.
Orzeszki, jeśli w czasie mrozów nie wyłuskają ich zgłodniałe skrzydlate stada, wypadają dopiero w lutym lub marcu, gdy ziemia mięknie w ciepłych promieniach słońca.
Wykiełkują po kilku tygodniach i jeśli nie zniszczy ich susza, na którą są niezmiernie wrażliwe, wyrosną, tworząc rosochate kępy.

Te niezwykłe rośliny żyją na granicy światów – w ziemi i wodzie.
Lubią tereny, których ludzie się obawiają – moczary, bagniska, podmokłe łąki, błota.
Wrastają w nie mocno długimi korzeniami.
Czasem wyglądają, jakby brodziły w jeziorkach czy rzekach, unosząc się nad ziemią na potężnych łapach.
Tworzą jednorodne lasy łęgowe, tylko czasem osiedli się w okolicy ich kuzynka brzoza, czasem jesion.
Innym drzewom jest za mokro.
Te upodobania olchy, zwanej także olszą, można wykorzystywać do umacniania osuwających się brzegów.
Olchy rosnące nad rzekami i jeziorami są pożyteczne również dlatego, że w jamach pod ich korzeniami
urządzają sobie domostwa rozmaite stworzenia: kryją się pod nimi ryby, bezpieczne nory kopią bobry i wydry.
Te bagienne królowe świetnie sprawdzają się w ogrodach, zwłaszcza przy stawikach i jeziorkach – ich liście dają ażurowy cień, więc można pod nimi bez obawy sadzić inne rośliny; olcha nie zabierze im słońca.
Rybom z kolei da latem wytchnienie przed palącymi promieniami.
Nie wszystkie odmiany potrzebują do szczęścia wody – ozdobna olcha sercolistna nie boi się suchej i wapiennej gleby.
Wszystkie olchy mają dosyć kiepskie drewno – miękkie, łupliwe.
Nie nadaje się więc na meble ani forniry, chociaż ma bardzo piękny deseń.
Nie zbudujesz też z niego domu na łące lub w lesie.
Dopiero gdy namoknie, nabiera wartości.
Dlatego na olchowych balach wbitych w wilgotną ziemię posadawiano dawniej mosty, konstruowano też z nich śluzy, zręby studni.
Pnie natomiast drążono; doskonale nadawały się na rury w pierwszych wodociągach.

Wprost niezastąpiona była (i jest) olcha w kuchni.
Jej drewno nie nadaje się wprawdzie na podpałkę czy do kominka, ale używano go wraz ze śliwowym,
jabłoniowym czy wiśniowym, w piekarniach i wędzarniach, bo nawet świeże łatwo się rozpala i nie kopci.
Uwędzone na nim mięso, ryby czy sery mają słodkawy posmak i delikatny aromat.
Jeśli więc chcecie się pobawić w domowe wędzenie, koniecznie pamiętajcie, by zgromadzić zapas olchowych patyków.
Niegdyś z pni olchy drążono naczynia do przechowywania jedzenia, bo nie przesiąkało w nich obcymi zapachami.
Nawet szyszeczek nie zostawiano wyłącznie dla ptaków – wyrabiano z nich atrament, a z kory barwniki:
czarny i brązowy.
Wiejscy znachorzy wykorzystywali olchę do leczenia.
Ponieważ liście mają właściwości gojące, robili z nich okłady na jątrzące się rany.
Odwarami z szyszek leczyli zaś schorzenia żołądkowe i biegunki, a naparami z młodej, zielonej jeszcze kory – zaziębienia, kaszel i katar.

OKŁADY NA STŁUCZENIA
Posiekaj kilka dokładnie umytych olchowych liści, namocz w ciepłej wodzie.
Okłady pomagają zlikwidować obrzęki oraz wygoić źle wyglądające rany.

NAPAR DO WŁOSÓW
Zaparz dwie garście młodych liści lub pączków w kubku wody (zalej wrzątkiem i parz pod przykryciem
przez pół godziny).
Napar z młodych liści lub pąków liściowych stosuje się do nacierania skóry głowy przy wypadaniu włosów, łupieżu i łojotoku.

MASECZKA MŁODOŚCI
Odwar z młodych liści olchowych zmieszany z mąką ziemniaczaną (na gęstą papkę) jest świetną maseczką przeciwzmarszczkową, napina skórę, goi stany zapalne.
Garść ziela zalej szklanką letniej wody, doprowadź do wrzenia, ostudź i przecedź.
Jeśli nie dodasz mąki, możesz odwarem płukać bolące gardło.

CIEPŁE KOMPRESY
Świeżo zerwane liście ogrzej w słońcu lub na piecu.
Zrobione z nich okłady na stawy rąk złagodzą bóle reumatyczne.

PROSZEK OLCHOWY
Suche liście lub pąki zmiel w młynku.
Trzymaj w dobrze zamkniętym pudełku.
Używaj jako zasypkę na rany, owrzodzenia i liszaje.
Tekst: Anna Ozdowska
Fotografie: Darek Karp, Flora Press, East News, Shutterstock.com
http://www.kochamwies.pl/eko/zdrowie/13506-olcha---pani-moczarow

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 19-08-2011

http://www.thegoddesstree.com/trees/Alder.htm

http://sagebud.com/italian-alder-alnus-cordata

Re: Olsza, Olcha - Krystyna - 13-01-2015

Drzewo powiązane z runą ISA, to olcha.
Jest oleista i odporna na wodę.
Stosowano je do budowy mostow, wszelkiego rodzaju zatyczek, gwizdków i fletow.
Olcha symbolizuje zdolnośc do pieczętowania ciszą i spokojem tego, co niespokojne i zmienne.
ISA wycięta na olchowej gałązce jako talizman chroni przed agresją.
Ułatwia wyciszenie emocji i przyspiesza zmianę aktualnej słabości w przyszłą siłę.
Medytacyjna Moc Run M. Piasecka
olcha

RE: Olsza, Olcha - Krystyna - 11-10-2017

Olsza sercowata (Alnus cordata (Loisel.) Duby) – gatunek drzew należący do rodziny brzozowatych.
Występuje na południu Włoch, w Albanii i na Korsyce.
źródło

RE: Olsza, Olcha - Krystyna - 11-10-2017

Olsza twarda (Alnus firma Siebold & Zucc.) – gatunek drzew należący do rodziny brzozowatych.
Występuje w Japonii na wyspach Kiusiu, Honsiu, Hokkaido.
Niskie drzewo o gęstej, stożkowatej koronie, złożonej z długich i cienkich gałęzi.
Dorasta do 9 m wysokości
Na jej pniach wspierano konstrukcje do suszenia ryżu.
W 1893 roku gatunek ten trafił do Europy
źródło