[Krystyna]

Cichorium Intybus-Cykoria Podróżnik
Jest to jedna z najpopularniejszych dziko rosnących roślin.
Cykorię Podróżnik spotkać można w całej Europie, północnej Afryce i środkowej Azji. Osiedliła się także w Ameryce Północnej, Australii i na Nowej Zelandii.
Obejmuje więc swoim zasięgiem sporą część kuli ziemskiej i może stąd wzięła się druga część jej botanicznej nazwy.

Jest też liczna grupa przyrodników, którzy twierdzą, że roślina ta rośnie najczęściej przy drodze i ta geneza nazwy podróżnik wydaje się prostsza.
W różnych regionach Polski mówi się o Cykorii Podróżnik: popia rurka, królewna, kozi miecz czy batogi św. Jana.
Żadne z tych określeń nie nawiązuje do najbardziej charakterystycznej jej cechy, tzn. pięknego jasnoniebieskiego koloru kwiatów, określanego jako lazurowy.

W Polsce występuje na całym niżu, także nad morzem oraz w górach, ale tylko do pasma dolnych regli.
Rośnie na miedzach, przy drogach, na pastwiskach, ale i na ugorach, zawsze w miejscach suchych.
Jest byliną osiągającą wysokość 30–120 cm.
Łodyga sztywna, kanciasta, gałęzista, z rzadko rozmieszczonymi podłużnymi lub lancetowatymi liśćmi, mającymi ząbkowane brzegi.
Liście dolne, pierzaste, głęboko powycinane zebrane są w rozetę.
Kwitnie od czerwca aż do października.
Jasnoniebieskie w intensywnym odcieniu kwiaty zebrane są w koszyczki o średnicy 3–4 cm i osadzone na wierzchołkach pędów lub w kątach górnych liści.
Czasem, najczęściej na terenach podgórskich, mają barwę lekko różową lub nawet białą.

Większość substancji zapasowych znajdujących się w Cykorii Podróżnik ma bardzo korzystny wpływ na procesy przebiegające w organizmie człowieka.
Wiedziano o tym od bardzo dawna.
Już w XIV wieku słynny lekarz Maciej z Miechowa zalecał przykładać Cykorię Podróżnik do czoła przy bólach głowy.
Uzyskiwano wówczas dobre wyniki, nawet jeśli dolegliwości były bardzo silne.
Na choroby serca rekomendowano wywary z liści tej rośliny.
Jeśli uświadomimy sobie, że uczeni renesansu opierali się przede wszystkim na literaturze starożytnej, pojmiemy, od jak dawna ceniono lecznicze właściwości Cykorii Podróżnik.
Dwa wieki później Syreniusz, wspominając jadłospisy ówczesnych wielmożów, wymienia gotowane liście Cykorii Podróżnik polane sosem agrestowym, jako powszechnie cenioną przekąskę.
W wieku XVIII zalecano przy każdej niemal dolegliwości żołądkowo-jelitowej aplikować choremu lewatywę, zwaną wtedy enemą – „z Cykorii Podróżnik, zalanej tłustym rosołem z dodatkiem oleju fiołkowego”.
Dziś wydaje się to dość oryginalnym lekiem.

Ziele to znane było także od dawna u naszych wschodnich sąsiadów.
Przeróżne odwary czy napary, zwłaszcza stosowane w okresie między św. Janem a Matką Boską Zielną, wspomagały leczenie chorób określanych na Rusi jako malaryczne.
Na Litwie przypisywano Cykorii Podróżnik moc magiczną.
Jeszcze w XIX wieku wierzono, że jej kwiaty, zawieszone na ścianie, skutecznie zapobiegają wszelkim epidemiom.

Badania naukowe potwierdziły sporą część tych teorii.
Stwierdzono, że większość cennych składników znajduje się w korzeniu Cykorii Podróżnik.
Zawiera on gorzkie laktony, fitosterole, cholinę, glikozydy, nieco olejku eterycznego i inulinę.
Ta ostatnia substancja ma działanie metaboliczne i dlatego stosuje się Cykorię Podróżnik razem z Pokrzywą, Mniszkiem, Mydlnicą, Rdestem Ptasim, Wrzosem i Morszczynem w chorobach związanych z przemianą materii.
Ziele działa także żółciopędnie, pobudzając czynności wątroby, moczopędnie i przeciwzapalnie.
Obniża poziom ogólnego cholesterolu we krwi i, co ważne, lipidów.
Dzięki temu zapobiega miażdżycy, chroni przed udarami mózgu.
Zwalnia kołatanie serca, podobnie jak stosowana od dawna w kardiologii naparstnica.
W przeciwieństwie do Naparstnicy nie działa gwałtownie i można ją bezpiecznie aplikować.

Używa się korzenia Cykorii Podróżnik w kuracjach oczyszczających organizm.
Usprawnia on trawienie dzięki obecności goryczek.
Pobudza także apetyt wywołany brakiem w soku żołądkowym kwasu solnego i pepsyny. Kwiaty i liście są źródłem kumaryny, flawonoidów i antocyjanów.
Ten ostatni związek uważany jest za środek działający antynowotworowo.

W końcu lipca zbiera się górne części pędów z kwiatami i suszy w miejscu przewiewnym, nie narażonym na bezpośredni dostęp promieni słonecznych.
Otrzymuje się w ten sposób ziele Cykorii Podróżnika-Herba Cichorii
We wrześniu wybieramy się z łopatką na zbiór korzeni.
Warto pamiętać, że podobno najwięcej substancji czynnych znajduje się w tej części roślin w czasie nowiu.
Po wykopaniu odcinamy korzeń od części naziemnej, wypłukujemy piasek, usuwamy cieniutkie korzonki przybyszowe, a korzeń główny kroimy po osuszeniu na kawałki długości około 15 cm.
Jeśli jest bardzo gruby, warto przekroić go wzdłuż na pół.
Suszymy w piekarniku nagrzanym do 40 st. C tak długo, aż będzie twardy i łamliwy, brunatny z zewnątrz i jasny po przełamaniu.
Otrzymany surowiec to Radix Cichorii
.
Znane są także uprawne odmiany Cykorii Podróżnik, których mięsiste, zgrubiałe korzenie po wysuszeniu i upaleniu stanowią dodatek do kawy.
Kiedyś były u nas bardzo popularne.
Cykoria Podróżńk nadawała napojowi specyficzny smak, aromat i zabarwienie.
Stanowiła do 70% kawy zbożowej i 10–20% naturalnej.
W Niemczech Cykoria Podróżnik do tej pory jest tradycyjnym przysmakiem.
Produkuje się z niej proszek, pasty i rodzaj cukierków zwanych żelkami.
Firma Nestle wytwarza obecny też w naszych sklepach granulat kawy z dodatkiem Cykorii Podróżnik.
Alina Stradecka
źródło