Nigella Sativa-Czarnuszka Siewna pachnąca orientem
Autor: Dr Jadwiga Jurkjan
Ta bliska kuzynka jaskrów jest trochę podobna do Anemonu.
Jej delikatne, białoniebieskawe kwiaty i szarozielone pierzaste liście wyglądają jak z koronki.
Nasiona zaś przypominają łzy.
Właśnie one są najcenniejsze.
Dziś wracają na półkę z przyprawami.
Lekko pieprzny, z gorzkawą nutą Gałki Muszkatołowej – zapach Czarnuszki unosi się nad Marokiem, Tunezją czy Libanem.
Nasionami tej rośliny w krajach arabskich przyprawiane są potrawy i pieczywo, a na Saharze nawet herbata.
Smak Czarnuszki opisywany jest wieloma określeniami.
Najczęściej mówi się, że jest aromatyczny, orzechowy, lekko słodki, choć nie pozbawiony ostrości, czasem cierpki.
Przypomina nieco smak Maku, Oregano i Pieprzu.
Bardzo uwydatnia go prażenie na oleju.
Czarny Kminek, jak określano nasiona Czarnuszki Siewnej, stosowano jako popularną przyprawę nie tylko w krajach arabskich, ale też na południu Europy – w Turcji, Bułgarii oraz w dalekich Indiach.
Nawet w Polsce Czarnuszka do niedawna była dodatkiem do chleba.
Mieszano ją z ciastem, stanowiła też aromatyczną i dekoracyjną posypkę.
Trochę zapomniana
Sumeryjskie tabliczki i egipskie hieroglify to pierwsze źródła informacji o Czarnuszce.
Używali jej egipscy, greccy i rzymscy lekarze.
Wspominana była na stronach Biblii i znana Avicennie, Hipokratesowi i Dioskuridesowi.
Polecali ją swoim pacjentom zarówno w przypadkach osłabienia, jak i nadpobudliwości, a miejscowo stosowali w przedwczesnym siwieniu.
Cenny jest też olej Czarnuszkowy.
Ma wyjątkową wartość odżywczą oraz właściwości wzmacniające odporność.
Czarnuszkę polecano często kobietom.
Reguluje bowiem cykl menstruacyjny, a u matek karmiących zwiększa laktację.
Uważano ją też za skuteczny środek antykoncepcyjny.
Do XVII wieku Czarnuszka była popularnym surowcem w fitoterapii.
Potem – na długo o niej zapomniano.
Upiększa i leczy
Nasiona Czarnuszki Siewnej to kopalnia substancji biologicznie czynnych.
Niektórzy twierdzą, że zawierają blisko 100 składników!
Wśród nich warto wymienić olejek eteryczny z istotnymi dla wartości leczniczej związkami– tymochinonem, karwakrolem, anetolem i 4-terpineolem.
Poza tym są w nasionach Czarnuszki alkaloidy imidazolowe i substancje gorzkie (nigellina, nigellimina i nigellon).
Znaleziono w nich również związki steroidowe – fitosterole (stigmasterol, kampesterol, kampesteron), saponiny trójterpenowe (melantyna, α-hederyna, hederakozyd C), flawonoidy (kwercetynę oraz glikozydy kemferolu i kwercetyny), liczne aminokwasy i proteiny, kumaryny, a także substancje mineralne oraz cenny olej – źródło kwasów tłuszczowych.
Wykorzystywany jest zwłaszcza w kosmetyce, głównie ze względu na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych: linolowego (omega-6) i oleinowego (omega-9).
Wpływają one korzystnie na skład naturalnego płaszcza lipidowego skóry.
Wzmacniają naturalną barierę ochronną oraz strukturę błon lipidowych komórek skóry.
Olej z czarnuszki zawiera też 15 aminokwasów, w tym 8 egzogennych czyli takich, które trzeba dostarczać z zewnątrz.
Taka kompozycja sprawia, że to wyjątkowy środek utrzymujący elastyczność skóry.
Poprawia również jej odporność.
Dzięki olejowi Czarnuszkowemu skóra nie reaguje nadwrażliwie na drażniące czynniki środowiska zewnętrznego.
Kosmetyki zawierające tłoczony z nasion Czarnuszki olej o wysokiej zawartości tymochinonu, nigellonu i p-cymenu odznaczają się działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym.
Olej ten wykorzystywany jest w kosmetykach do ochrony przeciwsłonecznej.
Znakomicie sprawdza się w pielęgnacji skóry skłonnej do podrażnień oraz zarówno suchej, jak i łojotokowej.
Obie wymagają silnej ochrony antyoksydacyjnej.
Siła czarnych drobinek
Jak to często bywa w przypadku roślin leczniczych, współcześnie prowadzone badania potwierdzają ich dawne zastosowania.
Nie inaczej jest z Czarnuszką.
Swego czasu uznawano ją za panaceum.
Nie dziwi to, skoro jest tak bogata w składniki aktywne.
Była użyteczna ze względu na działanie przeciwbakteryjne, moczopędne, żółciopędne oraz przeciwrobacze.
Wykorzystywano ją w terapii schorzeń układu pokarmowego oraz dróg moczowych.
Hinduscy badacze w ostatnim czasie potwierdzili też jej działanie przeciwgorączkowe, rozkurczowe i przeciwbólowe.
Próby udowodnienia skuteczności w chorobach alergicznych dowiodły, że Czarnuszka działa przeciwzapalnie.
Wyciągi olejowe zawierające tymochinon są odpowiedzialne za neutralizację wolnych rodników, a α-hederyna zawarta w nasionach wykazuje znaczący potencjał działania przeciwnowotworowego.
Poza tym nasiona Czarnuszki są cenione ze względu na swoje działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Wspomina się również o ich przeciwcukrzycowym działaniu.
Szczypta dla zdrowia
Stosowana w przepisanych ilościach Czarnuszka nie powoduje wystąpienia działań niepożądanych.
Warto uwzględnić ją, jeśli nie w terapii, bo badania mające wykazać jej skuteczność terapeutyczną nadal trwają, to przynajmniej w diecie.
Jedynym przeciwwskazaniem do stosowania Czarnuszki jest ciąża.
https://ekorewolucja.siteor.pl/article/czarnuszka-siewna-pachnaca-orientem
