25-03-2012, 21:08
English: Nephrite after serpentinite from Jordanów Śląski (Gogolow-Jordanow serpentinite massif), Lower Silesia Poland.
Polski: Nefryt aposerpentynitowy z Jordanowa Śląskiego, Dolny Śląsk.
Jade Nephrite
Nefryt jest dość często utożsamiany z jadeitem.
Jest to podejście błędne.
Nefryt i Jadeit są bardzo podobne, chociaż należą do odmiennych grup minerałów:
Nefryt należy do amfiboli, które są krzemianami wstęgowymi,
Jadeit do piroksenów, będących krzemianami łańcuchowymi.
Kamienie te określane są często wspólną nazwą żady (jade).
Nefryt (gr. nephros - nerka) - nazywany także Żadem amfibolowym
Jest to skała metamorficzna utworzona w wyniku wielu skomplikowanych procesów metasomatcznych oraz związanych z tektoniką uskokową i działalnością ciśnień kierunkowych tzw stressu.
Jest skałą prawie monomineralną utworzoną w większości z amfiboli wapniowo żelazowo - magnezowych szeregu aktynolitu tj. tremolit i znacznie rzadziej ferroaktynolit.
Barwa Nefrytu jest od białej do ciemno-, a nawet czarnozielonej, oraz czasami bywa czerwonawa w wyniku utleniania żelaza w złożach pochodzenia eluwialnego i postglacjalnego.
Cechą charakterystyczną dla Nefrytu jest jego tekstura, która w niektórych przypadkach może być mylonityczna lub afanitowa.
Badania mikroskopowe ujawniają budowę, która polega na przerastaniu się wzajemnym mikrowłókien aktynolitu na dwa sposoby - poprzeczny i podłużny.
Nazwa Nefryt pochodzi od greckiego słowa nephros oznaczającego nerkę.
Skała wg starożytnych wierzeń miała właściwości lecznicze w schorzeniach nerek.
Barwa Nephrite jest dość zróżnicowana
biała (Nefryty tremolitowe powiązane z Dolomitami) powstaje wskutek całkowitego wypłukania Żelaza;
jasno- do średnio zielona (również Nefryty tremolitowe, ale powiązane z Serpentynitami) gdzie barwa pochodzi od chromu Cr3+, który spełnia rolę chromatofora;
ciemnozielona do czarnej (Nefryty znacznie bogatsze w człon ferroaktynolitowy, również genetycznie związane z Serpentynitami), barwa pochodzi od Żelaza Fe2+ oraz od licznych inkluzji np. Grafitu.
Znacznie rzadziej spotykana jest barwa brunatna do czerwonawej.
Powstaje ona w Nephrite aktynolitowych lub ferroaktynolitowych poprzez utlenianie żelaza w wyniku wietrzenia pod czas gdy Nefryt zostaje zdeponowany w okruchowych złożach polodowcowych lub rzecznych.
Hipotez dotyczących genezy Nephrite jest wiele.
Każde złoże Nefrytu ma swój odmienny mechanizm petrogenezy.
Ogólnie Nefryty powstają w wyniku metasomatozy kontaktowej spowodowanej intruzją skały magmowej w Dolomity, Marmury dolomitowe lub Serpentynity.
Intruzje najlepiej opisanych złóż są intruzjami przeważnie granitoidowymi - granodioryty, dioryty kwarcowe i plagiogranity (trondhejmity), oraz intruzjami skał zasadowych jak gabra.
Główne spekulacje odnośnie nefrytyzacji dotyczą powiązania tego procesu z serpentynityzacją i rodingityzacją.
Ogólnie nefrytyzacja zachodzi przy stosunkowo niskotemperaturowej metasomatozie, lecz przy wyższych ciśnieniach generowanych tektoniką uskokową (HP/LT).
Oprócz "standardowego" Nefrytu wyróżnia się także semi-nefryt.
Określenie to dotyczy skały tremolitowej lub aktynolitowej poddanej nefrytyzacji, lecz w mniejszym stopniu.
Semi-nefryt inaczej można nazwać Nefrytem kataklastycznym, gdzie w wyniku rekrystalizacji powstały kryształy (włókna) o większych rozmiarach niż w Nefrycie.
Charakterystyka gemmologiczna nefrytu jest podobna jak w większości kamieni szlachetnych.
Pod uwagę bierze się barwę i stopień jej nasycenia, teksturę (forma po wypolerowaniu), przeświecanie w narożach i wymiary surowego materiału do obróbki.
Pod uwagę bierze się także procentową zawartość aktynolitu/tremolitu i minerałów serpentynowych.
Materiał najwyższej klasy zawiera ponad 90% aktynolitu/tremolitu.
Wyróżnia się ponadto następujące odmiany:
Nefryt jednorodny,
Nefryt cętkowany,
Nefryt plamisty.
Występowanie Nefrytu jest dość rzadkim zjawiskiem petrologicznym na powierzchni Ziemi.
Mimo to, jest on powszechniejszym Żadem niż Jadeit, przez co jest mniej cenny, ale za to znalazł szersze zastosowanie.
Obecnie naliczono około 50 złóż nefrytu.
Do najważniejszych należą:
W Polsce - na Dolnym Śląsku: Jordanów Śląski, Strzeblów i Tąpadła oraz okolice Złotego Stoku - Góry Złote - główne semi-nefryt.
Na świecie
Kolumbia Brytyjska - Kanada; Sajan Wschodni - Rosja; Cowell - Australia; Góry Kunlun, Sinciang - Chiny; Westland, Otago, Moody Creek - Nowa Zelandia; północny Tajwan; Wyoming - USA; Apeniny - północne Włochy.
źródło
źródło
źródło
źródło
źródło
źródło