[Krystyna]

   
   
   
   
   
   
   
   
   
Niecierpek (Impatiens L.)
Rodzaj roślin zielnych z rodziny niecierpkowatych.
Według niektórych ujęć taksonomicznych należy do niego ok. 850 gatunków występujących przede wszystkim na obszarach tropikalnych i subtropikalnych Azji i Afryki.
W Polsce w stanie naturalnym występuje kilka gatunków, inne są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Gatunkiem typowym jest Impatiens noli-tangere L
Niecierpki są roślinami autochorycznymi – rozsiewają się samoistnie wyrzucając nasiona z dojrzałych owoców na odległość do kilku metrów.
Reakcję tę ułatwiają bodźce mechaniczne takie jak podmuch wiatru lub bezpośredni dotyk, stąd nazwa tej rośliny w wielu językach związana jest z niecierpliwością
(łac., ang. impatiens, pol. niecierpek) lub nietolerancją dotyku (np. gatunek Impatiens noli-tangere od łac. noli me tangere – "nie dotykaj mnie").

Gatunki flory Polski
Niecierpek Brobnokwiatowy (Impatiens parviflora DC.) – antropofit zadomowiony
Niecierpek Gruczołowaty, n. Roylego (Impatiens glandulifera Royle syn. Impatiens roylei Walp.) – antropofit zadomowiony
Niecierpek Pomarańczowy (Impatiens capensis Meerb.) – antropofit zadomowiony
Niecierpek Pospolity (Impatiens noli-tangere L.)

Gatunki uprawiane w Polsce
niecierpek balsamina (Impatiens balsamina L., syn. Balsamina hortensis Desp.)
niecierpek Balfoura (Impatiens balfourii Hook. f.)
niecierpek szorstki (Impatiens scabrida DC.)
niecierpek Waleriana (Impatiens walleriana Hook. f. in Oliv., syn. Impatiens sultani)
niecierpek nowogwinejski (Impatiens hawkeri W. Bull)
źródło
właściwości zdrowotne niecierpków

[Krystyna]

   
Niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora DC.)
Gatunek rośliny należący do rodziny niecierpkowatych.
Występował pierwotnie w północno-wschodniej i centralnej Azji oraz wschodniej Europie.
W XIX wieku zdziczały z ogrodów botanicznych zadomowił się w prawie całej Europie.
Rozpowszechniony w całej Polsce.
Kenofit, gatunek inwazyjny.
Występuje w lasach liściastych, parkach, na cmentarzach, w ogrodach, w miejscach ruderalnych, na nasypach kolejowych.
Wymaga gleby żyznej i preferuje stanowiska cieniste.
Roślina azotolubna. Kwitnie od czerwca do października.
Rozsiewa się sam (autochoria).
źródło

[Krystyna]

   
Niecierpek gruczołowaty, n. himalajski, n. Roylego (Impatiens glandulifera)
Gatunek roślin należący do rodziny niecierpkowatych.
Występuje w stanie dzikim w Azji środkowej, w rejonie Himalajów i w zachodnich Indiach i Pakistanie.
Jako roślina ozdobna zawleczony do wielu krajów, gdzie zdziczał i stał się gatunkiem inwazyjnym w Europie, Ameryce Północnej, Azji oraz w Nowej Zelandii.
Sprowadzony do Europy po raz pierwszy w 1839 do Anglii (Kew Gardens).
Europę kontynentalną opanował w 1900 roku.
W Polsce rozproszony jako uciekinier z miejsc uprawy, w niektórych regionach występuje często (zwłaszcza w południowej części kraju) i zajmuje rozległe przestrzenie (np. w rejonie ujścia Odry).
Pierwszą naturalną populację zaobserwowano wzdłuż polskich rzek w 1960 roku.
W wielu krajach zwalczany.
Zwalczanie trudne i kosztowne ze względu na dużą zdolność do regeneracji i łatwe rozprzestrzenianie.
Rozwój ogranicza wypas zwierząt
Roślina jednoroczna.
Kwitnie od czerwca do października.
Kwiaty wydzielają duże ilości nektaru
Wykazuje szeroką tolerancje środowiskową, rośnie na glebach wilgotnych, bogatych w substancje pokarmowe.
Występuje najobficiej nad rzekami, na skrajach lasów łęgowych, w ziołoroślach nadrzecznych
źródło

[Krystyna]

       
   
Niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere)
Gatunek roślin należący do rodziny niecierpkowatych. Występuje w stanie dzikim w Azji, Ameryce Północnej i prawie całej Europie.
W Polsce dość pospolity.
Porasta cieniste miejsca w wilgotnych lasach liściastych i iglastych, łęgi, lasy zboczowe, zarośla, brzegi strumieni.
Preferuje gleby bagienne, bogate w próchnicę, w bliskości źródlisk i ruchomych wód gruntowych.

Roślina jednoroczna.
Kwitnie od lipca do sierpnia
. Kwiaty posiadają mechanizm utrudniający samozapylenie – w młodych kwiatach pręciki zasłaniają znamię, tak, że przylatujące do kwiatów trzmiele tylko obsypują się pyłkiem.
Później pręciki odchylając się odsłaniają znamię słupka umożliwiając zapylenie krzyżowe.
Owoce pękają przy dotknięciu lub potrząsaniu, pod wpływem naprężeń panujących w zewnętrznych warstwach ścianek torebki.
Ścianki skręcają się spiralnie i wyrzucają nasiona na znaczną odległość (do 2 m[4]).
Roślina trująca: Zawiera słabo trującą substancję goryczową.
Powoduje wymioty i zawroty głowy.
Owoc ze ściankami skręconymi po wystrzeleniu diaspory (nasienia)
Noli-tangere znaczy po łacinie nie dotykaj, bowiem przy dotknięciu dojrzałe owoce pękają, eksplodując nasionami na odległość kilku metrów (zobacz też Noli me tangere).

Zastosowanie
Dawniej używano odwaru z niecierpka jako środka moczopędnego i przeczyszczającego.
Ziela używano do farbowania wełny na żółto
źródło

[Krystyna]

   
   
   
Niecierpek pospolity jest rośliną leczniczą.
Zbiera się go w okresie kwitnienia i owocowania i suszy w cieniu.
Zawiera żywice, flawonoidy (kwercetynę i kemferol), olejek eteryczny, kwas alfa-parynarowy szczególnie w owocach, alkohol cerylowy, fenylokwasy, barwniki i leukodelfinidynę.
Bardzo cenny leczniczo jest olej otrzymywany z nasion, bogaty w witaminę F i fitosterole.
Wyciągi z niecierpka mają działanie: przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe, przeciwłuszczycowe, przeciwtrądzikowe, przeciwgrzybiczne, przeciwbakteryjne, przeciwreumatyczne, przeciwmiażdżycowe, przeciwnowotworowe.
Są ochronne na miąższ wątroby, nerki i serce. Likwidują zmiany ropne i łuszczycowe skóry.
Wzmacniają włosy i cebulki włosowe.
Z rośliny tej wytwarza się ekstrakt, który ma zastosowanie w stanach niecierpliwości, irytacji, pośpiechu i poczucia braku czasu a przede wszystkim rozluźnia, uspokaja i zwiększa cierpliwość.
Stosuje się go w nerwicach, bulimii, głodzie nikotynowym i stresie.

Ciekawostki
Nazwa rodzajowa Impatiens oznacza niecierpliwy, drażliwy, niewytrzymały co ma związek z owocami pękającymi przy dotknięciu.
Nazwa gatunkowa noli – tangere nawiązuje do łacińskiego biblijnego zwrotu „noli me tangere” co oznacza „nie dotykaj mnie”.
Kwiat posiada mechanizm utrudniający samozapylenie. W młodych kwiatach pręciki zasłaniają znamię tak, że przylatujące do niego trzmiele tylko obsypują się pyłkiem. Później pręciki odchylając się odsłaniają znamię umożliwiając zapylenie krzyżowe, zapewniające większą różnorodność genową.
W medycynie ludowej, choć roślina zawiera słabo trującą substancję gorczycową, była używana jako środek moczopędny i przeczyszczający.
Nalewka na owocach leczy trądzik. Okłady z naparu na oczy leczą stany zapalne i alergiczne spojówek.
Napar z kwiatów żółtych i nalewka wcierane we włosy, nadają siwym i jasnym włosom złocisty odcień.
Ziela niecierpka używano do farbowania wełny na kolor żółty.
Kwiat typowo przystosowany do zapylania przez trzmiele.
Tak duży owad bez problemu mieści się w szerokiej gardzieli i sięga po nektar ukryty w długiej ostrodze kwiatu.
źródło

[Krystyna]

   
   
   
   
Niecierpek balsamina (Impatiens balsamina L.)
Gatunek rośliny jednorocznej z rodziny niecierpkowatych.
Pochodzi z południowej Azji (Indie i Birma), ale rozprzestrzenił się gdzieniegdzie poza tym rejonem rodzimego występowania.
Na wyspach Oceanii jest uznawany za gatunek inwazyjny.

[Krystyna]

   
Niecierpek Waleriana (niecierpek sułtański) (Impatiens walleriana Hook. f. in Oliv.)
Półkrzew z tropikalnych rejonów Afryki.
Obecnie wypadł z mody, niegdyś uprawiany w ogromnej liczbie odmian ozdobnych jako kwiat letni z rozsady lub z sadzonek pobranych z zimowanych roślin. 
Może także uprawiany jako doniczkowa roślina pokojowa. 
Rośliny 30-50 cm wysokości; odmiany karłowate tylko 15-30 cm wysokości.

Polska nazwa tego niecierpka, podana w czekliście, jest dość nieszczęśliwa — „niecierpek Waleriana”, taka też funkcjonuje w ofertach nasion.
Jeśli już używać epitetu od nazwiska niejakiego misjonarza Horacego Waller'a to winno być niecierpek Waller'a (bo raczej nie niecierpek Walleriana).
https://www.youtube.com/watch?time_conti...Kc_97jp1WQ

[Krystyna]

   
Niecierpek pomarańczowy (Impatiens capensis)
 Występuje jako gatunek rodzimy na rozległych obszarach Ameryki Północnej – niemal w całej Kanadzie (bez krańców północnych) i w Stanach Zjednoczonych(bez części południowo-zachodniej). 
Jako gatunek introdukowany rośnie w Japonii i w Europie – we  Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Polsce i Finlandii.
W Polsce gatunek obserwowany od 1991, rozprzestrzenia się lokalnie w rejonie Zalewu Szczecińskiego
Wykorzystywany był w tradycyjnym lecznictwie ludowym na kontynencie amerykańskim
 Bywa uprawiany jako roślina ozdobna

Zastosowanie[
Indianie używali wodnistego soku tej rośliny do łagodzenia skutków oparzeń pokrzywą i Toxicodendron radicans oraz ukąszeń owadów. 
Sok ten wykazuje także działanie antygrzybiczne
W Ameryce Północnej jest uznawany za wartościową roślinę ozdobną ze względu na efektowne kwiaty, atrakcyjne także dla wielu zapylaczy.
 Ze względu na odporność na konkurencję innych gatunków, zaleca się jego wysiewanie w miejscach narażonych na rozwój chwastów, zwłaszcza gatunków inwazyjnych
źródlo