15-11-2011, 09:18
Mysz symbolizuje dzień i noc, tajemniczość, zagrażające zło, podstęp, chciwość, plagę, wojnę, poszukiwanie łupu, zniszczenie, smutek, śmierć; diabła, czarownicę, czarodziejkę, wróżkę, duszę zmarłego; rozum, spryt; bojaźliwość, wdzięczność; kobietę, seks, fallusa, płodność; znikomość, błahość, małość, niską pozycję społ.; milczenie; cnotę, ubóstwo, drobną kradzież; opilstwo, nieczystość; arogancję; obłęd. Mysz — atrybut bogów słonecznych, np. Horusa; Izydy (która, uciekając przed Setem, przeobraziła się w mysz), ind. boga Ganesia (z głową słonia); związana z diabłem, który czasem przybierał jej postać. W Egipcie czczono głównie podobną do myszy ryjówkę (Sorex) o wydłużonym pyszczku, będącą pod opieką bogini Buto.
Mysz w Biblii — nieczystość. „Między plugawe będą poczytane (…) łasica i mysz, i krokodyl (…), i mysz polna” (Lev. 11,29— 30). „Ci, którzy jedli mięso świni i obrzydłości, i mysz, zniszczeni będą, mówi Pan” (bajasz 66,17). Myszy — plaga, zniszczenie, śmierć, kara boża. Gdy Filistyni zdobyli arkę przymierza, Bóg spuścił na nich plagę myszy „i stało się zamieszanie śmierci wielkiej w mieście Azot” (7. Ks. Król. 5,6). Złota mysz — okupienie grzechu. Trapieni plagą myszy i wrzodów odbytniczych (a. hemoroidami) Filistyni, zwróciwszy arkę przymierza Izraelitom, musieli jako zadośćuczynienie przesłać „pięć zadnie złotych i pięć złotych myszy” (l. Ks. Król. 6,5). Mysz w mit. gr — atrybut bogów: Apollina Smintheusa jako boga wyroczni, medycyny, płodności, urodzajów (ochrona przed myszami polnymi: pięć oswojonych myszy pod jego ołtarzem w Hamaksitos w Troadzie było ochroną przed plagą myszy); Ateny (i w jej świątyniach trzymano myszy w tymże celu). Mysz — wdzięczność.
W Bajce 39 Ezopa wdzięczna za uprzednio darowane jej życie mysz przegryza więzy krępujące lwa. Mysz — spryt, rozum. Mysz przechytrza kota (Ezop 94); woli spokojny, skromny żywot na wsi niż niebezpieczne luksusy w mieście (Ezop 41). Mysz nie ufa jednej dziurze (łac. mus non uni fidet antro), ma zawsze w rezerwie drugą. Mysz — małość, znikomość, błahość, pokora. Góra porodziła mysz (Góra w pofogu bajka Ezopa) — o wielkich przygotowaniach dających znikome rezultaty. Ani mysz się nie przemknie, nie prześliźnie. Mysz na Wschodzie — chciwość, podstęp, matactwa. Przysłowie arab.: Wolę tyranię kota niż sprawiedliwość myszy. Mysz w mitach — zwierzę chtoniczne, symbolizujące podziemną fazę łączności z sacrum. Mysz w folklorze — czarownica; ucieleśnienie duszy osoby zmarłej: czerwona — czystej duszy, czarna — grzesznej. Szara mysz — bieda, drobne, codzienne kłopoty, działalność pozbawiona rozgłosu; atrybut patronki podróżnych, św. Gertrudy, ksieni klasztoru w Nivelle w Brabancje (Francja), symbolizuje cierpliwe „ogryzanie” modlitw i kazań. Biedny jak mysz kościelna. Mysia Wieża.
Liczne legendy śrdw. o ludziach chroniących się w wieży przed myszami, które ich mimo to zjadają, co ma być karą za grzechy. Legendy o Hatto I i II, arcybiskupach Moguncji, hrabi Graafie, o Wilderofie, biskupie Strasburga, Adolfie, arcybiskupie Kolonii, Gotfrydzie Arsenbergu, arcybiskupie Bremy, Mieczysławie Chościsko, księciu kujawskim, Popielu, mitycznym księciu gnieźnieńskim (wieża w Kruszwicy). Mysz — ofiara łasicy, która jest, wraz z kotem, naturalnym wrogiem myszy. Oswojone łasice strzegły w Europie domów przed plagą myszy w czasach, gdy koty były jeszcze egzotyczną rzadkością (przed XIV— XV w.). Mysz — zwierzę Nocy i Wielkiej Macierzy, wróżek i czarodziejek, wyrusza na połów nocą, jest wg pojęć ludu najpłodniejszym zwierzęciem na ziemi zachodzącym w ciążę od zjedzenia ziarnka soli. Cza rodziejski pojazd Kopciuszka z bajki Perraulta był zaprzężony w myszy (rumaki Nocy), które wróżka o świcie zamieniła w słoneczne białe konie.
Mysz w nazwach nocnych zwierząt: nietoperz — latająca mysz: roś. letuczaja mysz, ang. dawn. reremouse, nm. Fledermaus, łysamysz — fr. chamesouris. Mysz — pijaństwo, opilstwo, przepicie. Białe myszki widzieć — mieć urojenia alkoholowe. „A ty powracasz jako mysz pijany, prawiąc kazania” (Opowieści kanterberyjskie, Opowieść Damy z Balh, Prolog 266—7 Chaucera, tł. H. Pręczkowskiej). „(Anglicy) wyglądają jak mysz utopiona” (Henryk VI cz. l 1,2 Szekspira, tł. L. Uiricha). Mysz — trwożliwe milczenie, zachowywanie ciszy. Przysłowie: Siedzi jak mysz pod miotłą, tj. cicho. „Wartę miałeś spokojną? Nawet mysz nie pisnęła” (Hamlet 1,1 Szekspira, tł. Jerzego S. Sity). Mysz, myszka — kobieta, dziewczyna (pieszczotliwie). „Wiem, był jegomość swego czasu myszołowem” (Romeo i Julia 4,4 Szekspira), tj. gonił za dziewczętami. „Gdy cię pijany król skusi do loża, nazwie swą myszką, z pieszczot twarz uszczypnie” (Hamlet 3,4 Szekspira, wg tł. J. Paszkowskiego). Mysi ogonek — cienki warkoczyk dziewczęcy. Myszka — cnota. „Dobra moja myszko cnoty, odpowiadaj” (Wieczór Trzech Króli 1,5 Szekspira, tł. L. Uiricha). Mysz — fallus (długi ogonek); postrach kobiet, które wpadają w popłoch na jej widok. Mysz — strach, trwoga. Chcieć schować się w mysią dziurę (ze .strachu, wstydu). Myszą się wkraść gdzie (ukradkiem). Siedzi jak mysz na pudle (niespokojnie).
Biała i czarna mysz — dzień i noc. W alegorii Friedricha Ruckerta (Parabola, 1868) obie na przemian podgryzają korzenie krzaka jeżynowego, którego chwycił się podróżny, aby nie spaść na dno szybu, gdzie smok rozwiera już głodną paszczę. Białe myszy u staroż. Rzymian — szczęśliwa wróżba, w folklorze europ. — dusze nie narodzonych dzieci. Mysz — smutek. „Cóż bowiem są smutki, jeśli nie myszy, które gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach?” (Pan Wotodyjowski 1,6 Sienkiewicza). Myszki — słabość umysłu, wariactwo. Mieć myszki w głowie — być niespełna rozumu, bez piątej klepki. Mysz — arogancja, pewność siebie, próżność. Przysłowie: Myszy tańcują, gdy kota w domu nie czują. Mickey Mouse, ang. Myszka Miki, bohaterka filmów rysunkowych Walta Disneya. W marzeniu sennym: utrata pożyczonych komuś sum.
Mysz w Biblii — nieczystość. „Między plugawe będą poczytane (…) łasica i mysz, i krokodyl (…), i mysz polna” (Lev. 11,29— 30). „Ci, którzy jedli mięso świni i obrzydłości, i mysz, zniszczeni będą, mówi Pan” (bajasz 66,17). Myszy — plaga, zniszczenie, śmierć, kara boża. Gdy Filistyni zdobyli arkę przymierza, Bóg spuścił na nich plagę myszy „i stało się zamieszanie śmierci wielkiej w mieście Azot” (7. Ks. Król. 5,6). Złota mysz — okupienie grzechu. Trapieni plagą myszy i wrzodów odbytniczych (a. hemoroidami) Filistyni, zwróciwszy arkę przymierza Izraelitom, musieli jako zadośćuczynienie przesłać „pięć zadnie złotych i pięć złotych myszy” (l. Ks. Król. 6,5). Mysz w mit. gr — atrybut bogów: Apollina Smintheusa jako boga wyroczni, medycyny, płodności, urodzajów (ochrona przed myszami polnymi: pięć oswojonych myszy pod jego ołtarzem w Hamaksitos w Troadzie było ochroną przed plagą myszy); Ateny (i w jej świątyniach trzymano myszy w tymże celu). Mysz — wdzięczność.
W Bajce 39 Ezopa wdzięczna za uprzednio darowane jej życie mysz przegryza więzy krępujące lwa. Mysz — spryt, rozum. Mysz przechytrza kota (Ezop 94); woli spokojny, skromny żywot na wsi niż niebezpieczne luksusy w mieście (Ezop 41). Mysz nie ufa jednej dziurze (łac. mus non uni fidet antro), ma zawsze w rezerwie drugą. Mysz — małość, znikomość, błahość, pokora. Góra porodziła mysz (Góra w pofogu bajka Ezopa) — o wielkich przygotowaniach dających znikome rezultaty. Ani mysz się nie przemknie, nie prześliźnie. Mysz na Wschodzie — chciwość, podstęp, matactwa. Przysłowie arab.: Wolę tyranię kota niż sprawiedliwość myszy. Mysz w mitach — zwierzę chtoniczne, symbolizujące podziemną fazę łączności z sacrum. Mysz w folklorze — czarownica; ucieleśnienie duszy osoby zmarłej: czerwona — czystej duszy, czarna — grzesznej. Szara mysz — bieda, drobne, codzienne kłopoty, działalność pozbawiona rozgłosu; atrybut patronki podróżnych, św. Gertrudy, ksieni klasztoru w Nivelle w Brabancje (Francja), symbolizuje cierpliwe „ogryzanie” modlitw i kazań. Biedny jak mysz kościelna. Mysia Wieża.
Liczne legendy śrdw. o ludziach chroniących się w wieży przed myszami, które ich mimo to zjadają, co ma być karą za grzechy. Legendy o Hatto I i II, arcybiskupach Moguncji, hrabi Graafie, o Wilderofie, biskupie Strasburga, Adolfie, arcybiskupie Kolonii, Gotfrydzie Arsenbergu, arcybiskupie Bremy, Mieczysławie Chościsko, księciu kujawskim, Popielu, mitycznym księciu gnieźnieńskim (wieża w Kruszwicy). Mysz — ofiara łasicy, która jest, wraz z kotem, naturalnym wrogiem myszy. Oswojone łasice strzegły w Europie domów przed plagą myszy w czasach, gdy koty były jeszcze egzotyczną rzadkością (przed XIV— XV w.). Mysz — zwierzę Nocy i Wielkiej Macierzy, wróżek i czarodziejek, wyrusza na połów nocą, jest wg pojęć ludu najpłodniejszym zwierzęciem na ziemi zachodzącym w ciążę od zjedzenia ziarnka soli. Cza rodziejski pojazd Kopciuszka z bajki Perraulta był zaprzężony w myszy (rumaki Nocy), które wróżka o świcie zamieniła w słoneczne białe konie.
Mysz w nazwach nocnych zwierząt: nietoperz — latająca mysz: roś. letuczaja mysz, ang. dawn. reremouse, nm. Fledermaus, łysamysz — fr. chamesouris. Mysz — pijaństwo, opilstwo, przepicie. Białe myszki widzieć — mieć urojenia alkoholowe. „A ty powracasz jako mysz pijany, prawiąc kazania” (Opowieści kanterberyjskie, Opowieść Damy z Balh, Prolog 266—7 Chaucera, tł. H. Pręczkowskiej). „(Anglicy) wyglądają jak mysz utopiona” (Henryk VI cz. l 1,2 Szekspira, tł. L. Uiricha). Mysz — trwożliwe milczenie, zachowywanie ciszy. Przysłowie: Siedzi jak mysz pod miotłą, tj. cicho. „Wartę miałeś spokojną? Nawet mysz nie pisnęła” (Hamlet 1,1 Szekspira, tł. Jerzego S. Sity). Mysz, myszka — kobieta, dziewczyna (pieszczotliwie). „Wiem, był jegomość swego czasu myszołowem” (Romeo i Julia 4,4 Szekspira), tj. gonił za dziewczętami. „Gdy cię pijany król skusi do loża, nazwie swą myszką, z pieszczot twarz uszczypnie” (Hamlet 3,4 Szekspira, wg tł. J. Paszkowskiego). Mysi ogonek — cienki warkoczyk dziewczęcy. Myszka — cnota. „Dobra moja myszko cnoty, odpowiadaj” (Wieczór Trzech Króli 1,5 Szekspira, tł. L. Uiricha). Mysz — fallus (długi ogonek); postrach kobiet, które wpadają w popłoch na jej widok. Mysz — strach, trwoga. Chcieć schować się w mysią dziurę (ze .strachu, wstydu). Myszą się wkraść gdzie (ukradkiem). Siedzi jak mysz na pudle (niespokojnie).
Biała i czarna mysz — dzień i noc. W alegorii Friedricha Ruckerta (Parabola, 1868) obie na przemian podgryzają korzenie krzaka jeżynowego, którego chwycił się podróżny, aby nie spaść na dno szybu, gdzie smok rozwiera już głodną paszczę. Białe myszy u staroż. Rzymian — szczęśliwa wróżba, w folklorze europ. — dusze nie narodzonych dzieci. Mysz — smutek. „Cóż bowiem są smutki, jeśli nie myszy, które gryzą ziarna wesołości złożone w naszych sercach?” (Pan Wotodyjowski 1,6 Sienkiewicza). Myszki — słabość umysłu, wariactwo. Mieć myszki w głowie — być niespełna rozumu, bez piątej klepki. Mysz — arogancja, pewność siebie, próżność. Przysłowie: Myszy tańcują, gdy kota w domu nie czują. Mickey Mouse, ang. Myszka Miki, bohaterka filmów rysunkowych Walta Disneya. W marzeniu sennym: utrata pożyczonych komuś sum.