Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L. )
Nazwy ludowe: mlecznia, piżmo, wrotycz swojski.
Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych.
Występuje w całej Europie i na obszarach Azji o umiarkowanym klimacie.
Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tym obszarem
W Polsce jest gatunkiem pospolitym.
Wrotycz jest wieloletnią byliną, dość wysoką (osiągającą 50-120 cm), o dętej, kanciastej łodydze.
Łodygi często są zabarwione brunatnoczerwono.
Liście są duże, podwójnie pierzastosieczne, a ich odcinki pierzastowcinane.
Są żywozielone i gruczołowato punktowane.
Kwiaty, wyłącznie rurkowate, ogruczolone, tworzące guziczkowate koszyczki, w szczytowej części łodygi są zebrane w szeroki, rozłożysty podbaldach.
Owocem wrotycza są pięciożeberkowe niełupki.
Roślina kwitnie od lipca do października, wydziela charakterystyczny, kamforowy aromat.
Jej korzeń jest gruby i walcowaty, a kłącze krótkie i rozgałęzione.
Ulubionym siedliskiem wrotycza są przydroża, miedze, nasypy kolejowe, śmietniska, skraje lasów, zarośla i brzegi rzek.
Lubi pożywne, pulchne gleby.
Dawniej był lubianą roślina ogrodową, dzisiaj jest traktowany jak pospolity chwast.
Do celów leczniczych można zbierać koszyczki kwiatowe bez ogonków, liście lub całe kwitnące ziele.
Należy je suszyć szybko, w warunkach naturalnych.
Surowiec zawiera olejki eteryczne (w Europie Środkowej najczęściej toksyczny tujon, ale również borneol i kamforę), a także flawonoidy (akatecynę i luteolinę), pochodne kumaryny (umbeliferon), kwasy tanacetowy i kawowy, gorycze i garbniki.
W korzeniach obecne są antracen, piren i fluoroantren.
Substancje zawarte w kwiatach i zielu działają przede wszystkim przeciwrobaczo (przeciwko pasożytom wewnętrznym) i przeciwwszawiczo.
Kwiat można niekiedy stosować jako środek bakteriobójczy, napotny, wzmacniający i pobudzający krwawienie miesiączkowe.
Niektórzy używają go przeciw kurczom, wzfęciom, rwie kulszowej, puchlinie wodnej i w bolesnym miesiaczkowaniu.
Roślina jest trująca dla zwierząt domowych i bywa częstą przyczyną zatruć u krów.
Wrotycz był zielem, które otrzymał Ganimed, by dało mu nieśmiertelność.
Jego nazwa pochodzi od grackiego słowa "athanasia" - oznaczającego właśnie nieśmiertelność.
Dlatego jest uważany za roślinę długowieczności i wiecznego życia.
Jego bukiety są używane do oczyszczania ciała, grobu lub przestrzeni rytualnej.
Noszenie go przy sobie ma przedłużać życie.
Jest zielem żeńskim, związanym z żywiołem Wody, planetą Wenus i świętami Imbolc i Ostary.
W polskiej magii ludowej wrotycz jest zalecany przeciw czarom, a zwłaszcza lubczykom.
Dziewczyna chcąca odczarować zadany lubczyk powinna wykąpać się w naparze z tej rośliny.
Niekiedy uważa się, ze noszenie go przy sobie wzmacnia zaklęcia powodujące niedostrzeganie przez otoczenie - "niewidzialność".
