Heracleum Sphondylium
Gatunek rośliny z rodziny selerowatych.
Występuje w całej niemal Europie, w dużej części Azji i w Maroku, rozprzestrzenił się też gdzieniegdzie poza obszarami swojego rodzimego występowania.
W Polsce jest gatunkiem pospolitym
Zastosowanie
Roślina lecznicza:
Stosowano go do zmniejszania obrzęków i przeciw biegunce.
Surowiec zielarski:
Ziele, owoce i korzeń (Herba, Fructus, Radix Sphondylii).
Kłącze zawiera cukry, argininę i glutaminę.
Dojrzałe owoce zawierają 3% olejku eterycznego, niedojrzałe dodatkowo alkohol metylowy i etylowy oraz heraklinę, przez co ich spożycie może powodować zatrucia zwierząt gospodarskich.
W liściach i kwiatach znajdują się związki flawonowe, żywicowe i sole mineralne.
Zbiór i suszenie: Ziele należy zbierać tylko wiosną lub na początku lata, owoce i korzenie – jesienią.
Sztuka kulinarna:
W Europie Środkowej do XIX w. barszcz był powszechnie wykorzystywanym źródłem pożywienia, choć w Polsce wyszedł z powszechnego jadłospisu już w XVIII w..
O jego znaczeniu kulinarnym pisali między innymi:
Marcin z Urzędowa – "Gdy barszcz kwaszą po polsku, dobrze ij pić w febrach, gorączkach, w pragnieniu, albowiem pragnienie i kolerę uśmierza i chciwość jedzenia pobudza swą przyprawą. Przyprawiony z jajcy a z masłem dobrze jeść takich dniów, gdy mięśniej polewki nie jedzą, bo takież czyni jako mięśnia polewka";
Szymon Syreński – "Barszcz nasz znajomy jest każdemu u nas, w Rusi, w Litwie, w Żmujdzi, aniźliby się mógł z okolicznościami swemi opisać.
Do lekarstwa i stołu użyteczny jest bardzo smaczny.
Tak korzeń jako i liście.
Acz korzeń tylko do lekarstwa użyteczniejszy jest, liście zaś do potraw. (...)
Smaczna i wdzięczna jest polewka barszcz, iako do u nas albo w Rusi i w Litwie czynią.
Bądź sam tylko warzony, bądź z kapłonem albo z innemi przyprawami, jako z jajcy, ze śmietaną, z jagły.
Pragnienie po przepiciu uśmierza warzony iakokolwiek pożywany.
Także i surowy kwaszony w gorączkach pijąc bywa dobry
ksiądz Remigiusz Ładowski – "Prostactwo gotuie z nego supę, którą zowią Barszczem"
ksiądz Stanisław Bonifacy Jundziłł – "...u nas w Litwie tylko i w niektórych innych północnych krajach za pokarm dla ludzi iest zażywanym.
Na ten koniec młode liście zbierają się, kwaszą się zwyczajem innych jarzyn naszych, i są często dla wieśniaków pokarmem.
Albo ususzone w cieniu, na kształt selerów, ku dalszemu użyciu się zachowują.
W Syberyi za świadectwem Gmelina, przez fermentacyą tęgi spiritusowy otrzymuią napóy, lub z wygniecionego i wygotowanego soku gatunek żółtego cukru...”
Osobną monografię Barszczu napisał Józef Rostafiński opisując bogate tradycje kulinarne tej rośliny.
W średniowiecznej Europie przyrządzano z niego kwaśną polewkę nazywaną barszczem.
Młode pędy używane są do dziś jako składnik sałatek i przyrządzane jak Szpinak.
Wywar z ziela przypomina w smaku bulion.
źródło
źródło
