[Krystyna]

   
Salvia Hispanica-Szałwia Hiszpańska Chia 
Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych, pochodzący z centralnej i południowej części Meksyku oraz z Gwatemali
Bardzo ceniony ze względu na swoje nasiona.
Uprawiany przez Azteków już w czasach prekolumbijskich. 
Obecnie nadal powszechny w Meksyku i Gwatemali. 
Nasiona służą do przygotowywania odżywczych napojów i żywności
Słowo cChia pochodzi od słowa chian w języku nahuatl, znaczącego „oleisty”. 
Obecna nazwa meksykańskiego stanu Chiapas pochodzi od chia - wody lub rzeki w języku nahuatl.

Morfologia
Roślina jednoroczna osiągająca 1 m wysokości, z naprzeciwległymi, długimi do 8 cm i szerokimi do 5 cm liśćmi. 
Jej kwiaty są fioletowe lub białe zebrane w okółkach na szczytach pędów. 
Owoce (rozłupnie) zawierają liczne, owalne nasiona, o długości około 2 mm.
Mają one powierzchnię nakrapianą w kolorze brązowym, szarym, czarnym i białym.

Zastosowanie
Chia jest uprawiana w celach handlowych dla nasion bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3. 
Uzyskuje się z nich około 25-30% oleju, w większości kwasu α-linolenowego. 
Nasiona zawierają 20% białka, 34% tłuszczu, 25% błonnika pokarmowego (głównie rozpuszczalnego w wodzie, o wysokiej masie cząsteczkowej), znaczny poziom przeciwutleniaczy (kwas chlorogenowy i kawowy,oraz flawonoidy w tym myrycetynę, kwercetynę i kemferol). 
Olej z nasion chia zawiera bardzo wysokie stężenie kwasów tłuszczowych omega-3 – około 64%. 
Nasiona Chia nie zawierają glutenu, zawierają śladowe ilości sodu.
Nasiona Chia są tradycyjnie spożywane w Meksyku i południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych.
Nie są popularne w Europie. 
Historycznie, nasiona chia służyły jako podstawowy artykuł spożywczy plemion Nahua (Azteków) w środkowym Meksyku. 
Kronikarze jezuiccy opisują chia jako trzecią najważniejszą dla Azteków uprawę, zaraz po fasoli i kukurydzy, a przed szarłatem. 
Hołd i podatek dla kapłanów i szlachty azteckiej często płacony był w nasionach chia.

Dzisiaj Chia uprawiana jest w Meksyku, Paragwaju, Boliwii, Argentynie, Ekwadorze, Australii i Gwatemali. 
W 2008 r. Australia była największym na świecie producentem chia.
Nasiona Szałwii hiszpańskiej są sprzedawane najczęściej pod nazwą zwyczajową "Chia", występują także pod kilkoma znakami towarowymi, w tym "Cheela Brand", "Sachia", "Anutra", "Chia Sage", "Salba", "Tresalbio" i "Mila". 
W 2009 r. Unia Europejska zatwierdziła nasiona Chia jako produkt spożywczy, pozwalając na stosowanie ich jako dodatek stanowiący do 5% całkowitej masy chleba.
źródło
źródło
https://herbgarden.co.za/mountainherb/ar...exicanChia