[Krystyna]

Tak jak rozwijała się starożytna literatura i sztuka, tak też ewaluowały smaki greckiej kuchni.
Jedzenie ma i miało wielkie znaczenie dla Greków zarówno tych starożytnych jak i tych współczesnych.
Dawniej, rozmaite przysmaki trafiały tylko na stoły zamożnych, biedniejsi musieli zadowolić się warzywami, owocami i ziarnami zbóż.
Ze względu na bardzo dogodne położenie, Grecja była i jest zasobna zwłaszcza w owoce morza oraz ryby, ale również w przepyszne skąpane słońcem owoce. Niestety nie zachowało się wiele informacji o sztuce kulinarnej starożytnej Grecji.
Jednym źródłem jest książka kucharska spisana przez Mithajkosa zatytułowana Potrawy z ryb.
Najwięcej przepisów obejmowało właśnie dania z ryb, gdyż Grecy byli prawdziwymi mistrzami w dziedzinie ich podawania, przechowywania i przygotowywania. Ryby wykorzystywano również w medycynie i kosmetyce.
Wiele gatunków ryb, które wówczas były serwowane, nadal jest nierozpoznanych i nienazwanych, niemniej jednak historycy i archeologowie pracują nas rozszyfrowaniem historii greckiej kuchni.
Sztuka przyrządzania ryb i owoców morza w starożytnej Grecji osiągnęła wysoki poziom.
Powstało wiele receptur na rybne dania.
Niektórzy preferowali smaki naturalne, inni z kolei przyprawiali je rozmaitymi przyprawami, sprowadzanymi z Dalekiego Wschodu.
Ryby smażono na oliwie - bezcennym, greckim tłuszczu roślinnym, polewano je również różnymi sosami lub posypywano serami. Konserwowano je w soli, a następnie transportowano do rejonów mniej zasobnych w rybie smakołyki, lub gotowano je w osolonej wodzie.
Bardzo często używano też ryb solonych i suszonych na słońcu.
Zapach z pewnością był specyficzny, ale był to prawdziwy rarytas.
Mięso innych zwierząt raczej nie cieszyło się popularnością - na stołach pojawiało się jedynie od święta i przeważnie tylko u wyżej sytuowanych.

Należy zaznaczyć, że jedzenie w starożytnej Grecji miało również podłoże religijne i często rozmaite dania składano w ofierze greckim bóstwom.
Według mitologii greckiej, bogowie również ucztowali, żywili się ambrozją, która czyniła ich nieśmiertelnymi i wiecznie młodymi.
Do tej pory ambrozja oznacza prawdziwy przysmak.

Generalnie rzecz ujmując, Grecy byli wielkimi biesiadnikami, a każdy posiłek obficie zakrapiany był winem, z którego Grecja słynie do dziś.
To wielkie ucztowanie wynika jeszcze z jednej cechy Greków, a mianowicie z ich gościnności i przyjacielskiej natury, co widać podczas turystycznych wycieczek do tego kraju.

Grecja podzielona jest na regiony: Attykę, Grecję Środkową, Macedonię Środkową. Kretę, Macedonię Wschodnia i Trajcę, Epir, Wyspy Jońskie, Wyspy Egejskie Północne, Peloponez, Wyspy Egejskie Południowe, Tesalię, Grecję Zachodnią, Macedonię Zachodnią, a każdy z nich ma swoje własne tradycje kulinarne.
Tak np. w Attyce słynne są gołąbki zawijane w liście winogron, zwane dolmades.
Popularna jest także musaka - danie z zapiekanych bakłażanów, ziemniaków i mięsa mielonego, czy tiropita, czyli placek z nadzieniem z sera feta.
Rejon Wysp Jońskich to królestwo owoców morza i ryb, a także makaronu, który tutaj rozsławili Włosi.
Kreta z kolei słynie z bardzo intensywnie przyprawionych potraw. Kreteńczycy zjadają również duże ilości wieprzowiny, a najbardziej popularnym daniem z wykorzystaniem wieprzowiny jest choirino kritiko - grube pieczone kotlety wieprzowe.


Tradycyjny grecki posiłek nie może obejść się bez przekąsek - mezedes.
Są to zazwyczaj rozmaite greckie sery, pieczywo, które dodawane jest niemalże do każdego posiłku i uważane za istotę pożywienia oraz pasty do chleba.
Generalną zasadą, która musi być spełniona, jest dostatecznie ostry smak przekąski, aby pobudzała apetyt.
Do najbardziej popularnych przekąsek zalicza się: kolokithakia tyganita- kabaczki smażone, piperies tyganites - paprykę smażoną, skordalia- czyli pastę czosnkowo-fasolową do pieczywa, tzatziki – pastę czosnkową z ogórkami i miętą, oraz wspaniałą grecką fetę.
Do wspomnianych wyżej przystawek, pieczywa i sałatek podaje się rozmaite sosy.
Wśród najpopularniejszych znajdziemy: ladolemono czyli sos oliwno- cytrynowy, sos pomidorowy mięsny i bezmięsny oraz sos czosnkowy.

Prym wiodą również rozmaite greckie sałatki, a do najsłynniejszych zaliczana jest sałatka grecka - na bazie świeżych warzyw, fety i oliwek.
Popularna jest również sałatka z fasoli - ambelosalata.
Dużo sałatek bazuje na świeżych ogórkach, jogurcie, liściach mięty.
Znakomitym greckim specjałem jest również sałatka z arbuza, sera feta i liści mięty - wspaniale orzeźwia zwłaszcza w upalne dni.
Sałatki bardzo często serwowane są do dań rybnych i mięsnych.

Bardzo ważną częścią składową dań greckich są rozmaite placki -pites, przygotowywane na bazie ciasta filo - przypominającego ciasto francuskie.
Grecy zajadają się tymi plackami i można je dostać niemalże na każdym tradycyjnym greckim straganie, czy w budce z przekąskami.
Placki podawane są z rozmaitymi farszami.
Prawdziwym rarytasem są placki serowe - tiropita na bazie sera feta, placki szpinakowe - spanakopita, czy placki z niezwykle popularnych w Grecji kabaczków.

Grecy również lubują się w zupach - supa, które traktuje się jako pożywne danie, gdyż zazwyczaj są przygotowywane na bazie sycących składników: grochu, fasoli, soczewicy z dodatkiem mięs, np. fasolada czy rewithia supa.
Popularna jest także zupa mięsna – krestosupa na bazie wołowiny i ryżu.

Do mięs najczęściej używanych w greckiej kuchni zalicza się wołowinę, baraninę, jagnięcinę i wieprzowinę.
Popularna jest cielęcina duszona z ziemiankami –moschari kacrolas me patates.
Niezwykle smaczna jest również wołowina z makaronem.
Często serwuje się jagnię pieczone z karczochami lub jagnię z sosem cytrynowym.
Jagnięcinę wykorzystuje sie także do przygotowania słynnego kleftiko - czyli mięsa zapieczonego w pergaminie.
Popularne są również tzw. pilawy na bazie ryżu i mięs.
Wiele dań mięsnych bazuje na mięsie mielonym.
Charakterystycznym daniem jest musaka na bazie bakłażanów, mięsa mielonego, żółtego sera, czy pasticio – które jest wykonane z makaronu, mięsa mielonego, pomidorów, zapieczone z żółtym serem.
Zamiast płatów makaronowych tak jak we włoskiej lasagne, używa się tutaj grubego, ugotowanego makaronu.

W regionach położnych nad morzem niezwykle popularne są, z resztą jak w każdej dość ciepłej strefie nadmorskiej, rozmaite skorupiaki, mięczaki oraz ryby. Popularne ryby używane do dań greckich to barweny, a od przepisów z owoców morza wprost można dostać zwrotów głowy.
Popularne są ośmiornice, kalmary czy krewetki.
Do dań z ośmiornic często używa się czerwonego wina.
Popularnym daniem z wykorzystaniem ośmiornicy jest – htapodi stifado.
Do dań z owoców morza również często dodaje się ryż, tak jak w przypadku hiszpańskiej paelli czy włoskiego risotto.

Dania wegetariańskie, stanowią duży procent przepisów w kuchni greckiej.
Warzywa często są zapiekane i podawane z nadzieniami z serów, kasz, kaszki kuskus.
Najczęściej serwowane warzywa to: cukinie, bakłażany, papryka, pomidory, karczochy.
Bardzo smacznym dodatkiem jest pasta z grochu tzw. fava.
Wspaniale smakuje z pieczywem.

Smaczne przepisy to zasługa wysokiej jakości greckich produktów. Na pierwsze miejsce zdecydowanie wysuwa się oliwa, a gaje oliwne to główne źródło dochodu wielu greckich rolników.
Oliwa dodawana jest niemalże do wszystkiego: sosów, mięs, warzyw, a nawet polewana wprost na chleb.
Również tutejsze owoce i warzywa mają wielu chętnych, a wszystko za sprawą śródziemnomorskiego, ciepłego klimatu.
Grecy są także specjalistami w produkcji serów, zwłaszcza słynnej greckiej fety. Należy ona do serów białych, miękkich, a do najsmaczniejszych zalicza się tę produkowaną z pasteryzowanego mleka koziego i owczego.
Smacznym greckim serem jest też halloumi, wytwarzany również na Cyprze.
Jest to ser solankowy półtwardy, doskonale nadaje się jako dodatek do sałatek.
Patrząc na tę mnogość przysmaków, nie bez przyczyny kuchnię grecką uznaje się za jedną z najlepszych na świecie.