[Krystyna]

   
Pyrite (Piryt)
Minerał żelaza z gromady siarczków, nadsiarczek żelaza(II), FeS2.
Nazwa pochodzi od gr. pyr = 'ogień' oraz pyrites = 'iskrzący', gdyż minerał ten iskrzy się pod wpływem uderzeń krzesiwa (krzemienia, twardego metalu).

Występuje niemal we wszystkich typach skał.
Tworzy kryształy izometryczne, przyjmujące najczęściej postać sześcianów, ośmiościanów, dwunastościanów pentagonalnych (pięciokątnych).
Na ścianach kryształów często są widoczne wyraźne zbrużdżenia.
Czasami tworzy charakterystyczne bliźniaki, zwane „krzyżami żelaznymi”.
Występuje też w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych, kulistych i groniastych.
Obok Markasytu jest odmianą polimorficzną Siarczku Żelaza.
Często zawiera domieszki Niklu, Kobaltu, Cynku, Srebra, Złota, Miedzi.
Występuje najczęściej w asocjacji z Sfalerytem, Galeną, Chalkopirytem, Markasytem, Arsenopirytem oraz Pirotynem.
Pod wpływem tlenu i wilgoci atmosferycznej ulega szybkiemu powierzchniowemu wietrzeniu, utleniając się do tlenków i wodorotlenków żelaza (np. do Limonitu) oraz Siarczanów Żelaza (korozja atmosferyczna)
Nawet dotknięcie palcem ścian kryształu Pyrite może skutkować pojawieniem się rdzy na jego powierzchni w ciągu kilku dni, ze względu na naturalną wilgoć i kwaśny odczyn skóry.

Pyrite jest czasami potocznie nazywany złotem głupców ze względu na swoje pozorne podobieństwo do złota.
Bardzo łatwym sposobem odróżnienia obu minerałów jest wykonanie rysy.
Zarysowanie materiału (np porowatego kamienia) Pyrite pozostawi rysę czarną;
natomiast gdyby tą samą czynność wykonać przy pomocy złota to pozostawi ono rysę w kolorze żółtym.

Występuje we wszystkich typach skał.
Należy do minerałów bardzo pospolitych i szeroko rozpowszechnionych.
Włochy – Rio Marina, Elba, Campiano, Toskania;
Hiszpania – Rio Tinto, Tharsis, Huelva;
Grecja – Ksanti;
Norwegia – Grong Lokken;
Szwecja – Gallivare, Klefva;
Rosja – Ural, Kaukaz, Dalniegorsk;
USA – Kolorado, Pensylwania, Tennessee, Utah;
Peru; Meksyk; Uganda.
W Polsce: Rudki k. Nowej Słupi, Kowala, Kostomłoty, Kielce Ślichowice (Góry Świętokrzyskie); Sosnowiec, Szczygłowice, Bytom (GZW); Wałbrzych, Nowa Ruda (Dolnośląskie Zagłębie Węglowe); Turoszów; Olkusz, Trzebinia, Bytom, Tarnowskie Góry (śląsko-krakowskie złoża cynku i ołowiu); Sieroszowice, Lubin, Rudna (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy); Wieściszowice, Miedzianka, Ciechanowice (Rudawy Janowickie); Złoty Stok; Radzimowice (Góry Kaczawskie); Borów k. Strzegomia, Szklarska Poręba (Dolny Śląsk)

Zastosowania
Pyrite, jako siarczkowa ruda żelaza (33-45% Fe, 32-45% S), jest surowcem do otrzymywania  i surówki żelaza:4 FeS2 + 11 O2 → 2 Fe2O3 + 8 SO2
Z uzyskanych półproduktów wytwarza się kwas siarkowy i żelazo.
Ponadto z Pyrite uzyskuje się inne metale stanowiące domieszki.
Inne zastosowania:
atrakcyjny i łatwy do zdobycia kamień kolekcjonerski
stosowany od czasów starożytnych do wyrobu biżuterii i ozdób
bywa stosowany jako proszek polerski
do wyrobu czerwonych i brunatnych farb mineralnych
w przeszłości do jednego ze sposobów rozpalania ognia, np. w zamku kołowym dawnej broni palnej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Piryt