30-03-2022, 11:09
Świątynia Hatszepsut należy dziś do najpopularniejszych i najbardziej ikonicznych zabytków Egiptu.
Każdego roku przyciąga rzesze turystów, pragnących zasmakować kultury starożytnego mocarstwa.
Budowla ta odegrała kluczową rolę w odkrywaniu zatartych tajemnic historii.
Zdobyta dzięki niej wiedza warta jest przybliżenia współczesnym czytelnikom.
Wielka Świątynia Milionów Lat
Świątynia Hatszepsut, zwana także Świątynią Milionów Lat, to jedna z najwspanialszych budowli sakralnych starożytnego Egiptu.
Położona jest w miejscowości Deir El-Bahari, na terytorium dawnych Teb.
Jej pełna oryginalna nazwa brzmi „Wielka Świątynia Milionów Lat, świątynia Amona Djeser-Djeseru w jego wyjątkowym miejscu po raz pierwszy”.
Odnosi się prawdopodobnie do wzgórza, na które bogowie zeszli po stworzeniu świata.
Djeser-Djeseru, popularny skrót dawnej nazwy, oznacza „Święty Świętych”.
Budowla w dużym stopniu wzorowana była na powstałej 600 lat wcześniej Świątyni Mentuhotepa II – niezwykle innowacyjnym dziele architektonicznym wykutym w skale i naturalnie wpasowującym się w krajobraz.
Świątynia Hatszepsut cechowała się jednak znacznie większym rozmachem, podkreślonym dodatkowo przez niewielką odległość od starszego przybytku.
Za stworzenie świątyni odpowiedzialni byli przede wszystkim architekt królewski Ineni i dworski urzędnik Senenmut.
Wstęp do niej mieli jedynie kapłani oraz dostojnicy.
Budowlany rozmach
Symetryczna świątynia zbudowana jest na zboczu klifu.
Do jej stworzenia wykorzystano przede wszystkim wapień.
Składa się z trzech, mierzących 29,5 m tarasów przyozdobionych kolumnadą.
Niegdyś jej wejście zdobiły dwa posągi Hatszepsut, zostały one jednak zniszczone przez kolejnego faraona.
Symetryczne tarasy połączono rampami.
Okazałą ścieżkę, prowadząca do najniższego z nich, zdobiły pomniki lwów.
Przejście na najwyższy poziom otaczały pomniki sfinksów.
Wnętrze najniższego poziomu niemal w całości pokrywały reliefy i malowidła, w pomieszczeniach stały posągi bogów oraz władczyni.
Drugie piętro budowli mieściło w sobie dwie świątynie: świątynię Anubisa na północy oraz Hathor na południu.
Trzecie, najważniejsze, zawierało Kaplicę Kultu Królewskiego, Kaplicę Kultu Solarnego i Sanktuarium Amona-Ra.
Po prawej stronie rampy prowadzącej na trzeci poziom znajdowała się Kolumnada Narodzin, opowiadająca historię poczęcia władczyni przez boga Amona-Ra.
Po lewej stronie umieszczono Kolumnadę Punt, gdzie opisano wyprawę handlową do bogatej krainy, z której królowa przywiozła wiele dóbr luksusowych, m.in. mirrę.
Warto nadmienić, iż wśród rzeźb oraz reliefów związanych z wyprawą handlową do Punt, odnaleziono wizerunki ptaka sekretarza.
Odkrycie fascynuje naukowców, ponieważ pomaga ono w identyfikacji obszaru, na którym znajdowało się Punt.
Jest to jedyne przedstawienie omawianego gatunku w sztuce okresu faraońskiego.
Geniusz starożytnych Egipcjan podkreśla wkomponowanie naturalnego światła w dzieło architektoniczne.
Świątynię zaprojektowano tak, aby słońce przesuwające się po widnokręgu oświetlało kolejno posągi bogów, tworząc wokół nich aurę mistycyzmu i potęgi. Jasność dociera nawet do najdalszych zakątków budowli.
Hatszepsut – kobieta-faraon
Hatszepsut była córką faraona Totmesa I i Ahmes, jego pierwszej żony.
Rodzice darzyli ją głębokim uczuciem oraz pragnęli przekazać jej tron, o czym świadczy m.in. nadanie przyszłej władczyni tytułu „Boskiej Małżonki Amona” jeszcze za życia matki.
Hatszepsut poślubiła Totmesa II, syna drugorzędnej żony Mutnofret, kolejnego faraona.
W rzeczywistości jednak to właśnie królowa zarządzała państwem.
Jako władca, Totmes II nie odznaczył się żadnym ważnym osiągnięciem.
Umarł, pozostawiając po sobie małoletniego następcę, Totmesa III, syna żony Isis.
Monarchini objęła regencję – droga do samodzielnej kariery stanęła przed nią otworem.
Hatszepsut, jako jedna z zaledwie czterech kobiet w historii (oprócz niej były to Nitokris, Neferusobek oraz Tauseret), zdołała uzyskać godność faraona.
Przybrała koronacyjne imię Maat-Ka-Re, stopniowo przyjmując insygnia i tytuły królewskie.
Wzorując się na Neferusobek, stopniowo nadawała swym wizerunkom cechy męskie, nakazując w końcu przedstawianie siebie jako mężczyzny.
Chcąc umocnić swą władzę, Hatszepsut rozpowszechniła wieść o swoim boskim pochodzeniu (miała być córką Amona-Ra, najważniejszego bóstwa w egipskim panteonie) oraz tworzyła wspaniałe budowle, w tym najwyższe w historii Egiptu obeliski i Czerwoną Kaplicę w Karnaku, później zaś Świątynię Milionów Lat.
Istnieje wiele hipotez dotyczących dokładnego czasu panowania władczyni, naukowcy są jednak pewni, iż miało ono miejsce w XV wieku p.n.e.
Losy świątyni
Imię Hatszepsut na wiele wieków pozostało zapomniane przez historię.
Za przywrócenie jej pamięci odpowiada Jean-François Champollion, archeolog, który w 1822 roku zdołał odczytać pismo hieroglificzne.
Podczas wizyty w Świątyni Milionów Lat, natknął się na wzmianki o kobiecie-faraonie.
Odkrycie to wywołało lawinę ciekawości naukowców, którzy w dużej mierze zdołali zrekonstruować wiedzę o życiu i panowaniu władczyni.
Ruiny świątyni, zniszczonej w czasie trzęsień ziemi i rozgrabionej przez okoliczną ludność, długo czekały na zainteresowanie egipskiego rządu.
W 1961 roku wydana została decyzja o rekonstrukcji obiektu.
Zadanie to przypadło Polsko-Egipskiej Misji Archeologiczno-Konserwatorskiej, założonej przez Kazimierza Michałowskiego, nadzorowanej przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1999 roku kierownikiem misji został Zbigniew Szafrański.
Od 2002 roku świątynia Hatszepsut dostępna jest dla zwiedzających.
W 2015 roku do dyspozycji turystów oddano kolejną jej część – Kompleks Kultu Solarnego, a w 2017 Sanktuarium Amona-Ra.
Niestety, współczesna historia tej świątyni nie jest wyłącznie pozytywna.
17 listopada 1997 roku doszło tam do tzw. masakry w Luksorze.
Przebrani za przedstawicieli ochrony strzelcy i nożownicy zamordowali 62 osoby, w tym 4 Egipcjan oraz 58 turystów zza granicy.
Najmłodszą ofiarą był 5-letni Brytyjczyk.
Atak został przeprowadzony przez organizację terrorystyczną al-Jama’a al-Islamiyya i sfinansowany przez Osamę bin Ladena.
W konsekwencji liczba turystów odwiedzających zabytki Egiptu znacząco spadła.
źródło
https://www.youtube.com/watch?v=VdlseZ-QFyI
https://www.youtube.com/watch?v=7I7glNkxwjw&t=8s