[Iwona Agata]

Motyl symbolizuje dążenie do światła; życie; śmierć; nieśmiertelność, zmartwychwstanie, duszę. Psyche; intuicję; miłość; lubieżność; szczęście, przyjemność; wesołość, swawolę, swobodę; kolorowe piękno, strojność, wytworność, próżność, dworaka; lekkość, błahość, beztroskę, bezmyślność, lekkomyślność, nieroztropność; niestałość; przemijanie, marność.

Motyl w buddyzmie — atrybut Siakiamuniego (’mędrca Siakiasów’), tj. Buddy. Skrzydła motyla — przemijanie czasu, godzin, chwil; miłość. Hory, w mit. gr. uosobienia pór roku, później godzin (gr. hora ’pora roku; pogoda; godzina; bieg czasu; młodość’), wyobrażano niekiedy z motylimi skrzydłami; podobnie Zefir, wiosenny wiatr zachodni, oraz boga miłości. Erosa.
Grecki wyraz psyche oznacza ’duszę; motyla’; motyl reprezentuje tu duszę w przeciwieństwie do robaka, wyobrażającego ciało (soma). W plastyce przedstawiano często Psyche jako motyla a. małą, uskrzydloną dziewczynkę przypominającą motyla, niekiedy z Erosem, który poddaje ją próbie ognia (zapalonej żagwi), czyli oczyszczających i odradzających płomieni miłości. Poczwarka motyla — śmierć. W mit. gr. Tanatos, geniusz śmierci, brat HypnosaSnu. Czasami wyobrażano motyle na grobowcach. Przeobrażenie poczwarki motyla w postać dorosłą (imago) — wyjście duszy z ciała w chwili śmierci. Przeobrażenie zupełne motyla: jajo, gąsienica, poczwarka, imago — życie, śmierć i zmartwychwstanie. Motyl nocny trupia główka (łac. Acherontia atropos, od Acheron ’rzeka w Hadesie’ i gr. ’nieodwracalny’) wg wyobrażeń antycznych wyfruwa z Piekieł; dlatego nazywany był w różnych okresach: sfinks, Styks, satanas, ariel, morta, meduza, charon, leta.

Motyl z arsenału czarnej magii, na równi z wampirem, nietoperzem, czarnym kotem, puszczykiem itd. Motyl w tradycji chrzęść. — Wielkanoc, zmartwychwstanie Chrystusa; zmartwychwstała dusza ludzka (w plastyce: w ręku Dzieciątka Jezus a. w martwych naturach). Motyl — przemijanie; próżność, marność. „Człowiek to motyl: skrzydła aksamitne letniemu tylko pokazuje słońcu” (Troilus i Kresyda 3,3 Szekspira, tł. L. Uiricha). „Dni nasze jak dni motylka, życiem wschód, śmiercią południe” (Pierwiosnek 13—14 Mickiewicza).
Motyl — dworak. „Zwykły motyl dworski, trzepocący się w królewskiej świcie” (Sardanapalus 5,1 Byrona). Motyl — wytworność, elegancja. Ozdobność ornamentów na skrzydłach motyla zwraca uwagę prześladowców, ale też odstrasza (np. pozorowane wielkie oczy niepylaka, nastroszą pawika, osadnika).

Motyl — mężczyzna niestały w uczuciach, płochy, wietrznik, zmiennik. Niestały jak motylek. Przefruwa z kwiatka na kwiatek. „Różnie skrzydełka kołysał, już jemu i łąk nie stało; wszystkie kwiatki powysysał. Motylu, jeszcze ci mało?” (O motylu l—4 F. D. Kniaźnina). Motyl — lekkomyślność, nieroztropność. Motyl nocny, przyciągany przez blask ognia, opala sobie skrzydła i ginie. Mistyczna, ofiarna, bezinteresowna miłość duszy do światła. Motyl — beztroska, swoboda postępowania. Przeciwnie niż pszczoła dążąca prosto do celu, motyl lata bezładnymi zakosami, a mimo to także trafia do celu (a przy tym stanowi w locie cel trudny do pochwycenia przez ptaki). Motyl — błahość, coś lekkiego, nieważnego, bezwartościowego.

Przysłowia: Motyle gonić (łapać) — zbijać bąki, marnować czas na głupstwa. Godności zabieganie — motylów łapanie. Lekki jak motyl. „Za motylem nie goń automobilem” (Feliks Chwalibóg). W marzeniu sennym: niestałość; wyswobodzenie się; odnowa.

[Iwona Agata]

Motyl- przeobrazona forma- gąsiennicy, ktora przechodzi kolejne fazy zmian, zanim osiągnie uskrzydloną niebiańska postac, symbolizuje odrodzenie, zmartwychwstanie i siły regeneracji. Jego wyłonienie sie z poczwarki jest symbolem duszy opuszczajacej ciało w chwili śmierci. Biały motyl mogl przedstawiac dusze dziecka, ktore zmarlo , nie ochrzczone, lecz w sztuce chrzescijanskiej przede wszystkim wyobrazal wzlatujacą duszę , a kolejne etapy jego metamorfozy miały symbolizowac zycie, śmierc i zmartwychwstanie. Niekiedy przedstawiany bywa na ręce Dzieciątka Jezus.

W Chinach motyl jest symbolem nioeśmiertelnosci, radosci i przyjemnosci, jego wyobrażenie w połączeniu z chryzantemą obrazuje piękno starosci, a ze śliwka- długowieczność. Japończycy przejęli wiele z chińskiej symboliki, lecz motyl w ich kulturze moze rowniez oznaczac fałszywego kochanka, próżna kobiete lub gejszę, para motyli zas szczęście małzeńskie.
W sztuce greckiej Psyche , duszę, także przedstawioną pod postacią motyla, a Hort, personifikację pór roku, niekiedy wyobrazane byly z motylimi skrzydlami. Motyl byl symbolem nieśmiertelnosci, ale tez i zycia dla przyjemnosci, beztroski, "motylej egzystencji"lub zapału. Motyl pojawiający sie w domu uwazany byl za oznakę pomyslnosci i zapowiedz nadchodzacej wiosny, lecz ich roj za znak nieszcżescia.
Motyle wystepują takze w wierzeniach indiańskich. W wielu rejonach, wraz z ćmami, uznawane sa za dusze zmarłych, a plemię Pimów, ktorego totemem jest motyl, uwaza ze jego postac przybrał Stworca.
Wedlug pewnego podania australijskich Aborygenow, gdy smierc po raz pierwszy pojawila sie na swiecie, udawala ze zmarly zostanie wzięty do krainy duchow i powróci na ziemie pod inna postacia. Gąsiennice dobrowolnie poszły zimą do nieba, by sprawdzic co sie stanie. W pierwsze cieple dni ważki obwieściły, ze gąsienice wróciły obleczone w nowe ciała- wielabarwnych motyli