24-10-2022, 20:53
Ferula-Zapaliczka
Rodzaj roślin z rodziny selerowatych.
Obejmuje ponad 200 gatunków.
Najwięcej z nich występuje w południowo-zachodniej i centralnej Azji, ale przedstawiciele rodzaju rosną na rozległym obszarze od basenu Morza Śródziemnego wraz z północną Afryką i południową Europą, po Chiny
Zasiedlają zwykle obszary suche, miejsca nasłonecznione, zbiorowiska trawiaste i stoki wzgórz.
Kwiaty zapylane są głównie przez muchówki
Rośliny te są zasobne w gumy i żywice, dlatego od dawnych czasów wykorzystywane są w ziołolecznictwie, w kadzidłach oraz jako przyprawy.
Ze względu na okazałe rozmiary i efektowny wygląd sadzone są jako rośliny ozdobne w ogrodach.
Największe znaczenie użytkowe mają: Ferula Foetida i Ferula Narthex używane jako przyprawy (w Afganistanie zwane „pokarmem bogów”), w Iranie popularne jest ich wykorzystanie w medycynie.
Zwłaszcza w przeszłości szeroko ceniono ich tzw. „czarne łajno” – gumożywicę pozyskiwaną z grubych korzeni i stosowaną zwłaszcza w przypadku konwulsji.
Z Ferula Gummosa i Ferula Rubricaulis pozyskuje się galbanum, także stosowane w medycynie.
Z Ferula Moschata pozyskuje się żywicę sumbul stosowaną do aromatyzowania pomieszczeń i jako przyprawę.
Korzenie Ferula Hermonis po zaparzeniu dają napar zwany „libańską” lub „ziołową viagrą”
Zapaliczka Pospol ta jest uprawiana głównie jako roślina ozdobna; stanowi motyw zdobniczy w meblarstwie cypryjskim. Jej suchy pęd, po nasadzeniu na jego końcu szyszki sosnowej, wykorzystywany był jako tyrs (laska Dionizosa).
Według mitologii greckiej właśnie takiego tyrsu miał użyć Prometeusz do sprowadzenia ognia dla ludzi.
Pęd zapaliczki pali się powoli, zachowując tkankę naczyniową
Do tego rodzaju należał też prawdopodobnie mityczny Sylfion – roślina współcześnie już nieznana, która stanowiła kluczowy produkt eksportowy Cyrenajki, ceniona w starożytności na równi z cennymi kruszcami, używana jako panaceum i środek wczesnoporonny
Morfologia
Pokrój
Byliny zakwitające regularnie lub monokarpiczne (obumierające po wydaniu owoców).
Zwykle rośliny wysokie (nawet do 5 m wysokości), o pędach rozgałęziających się, czasem naprzeciwlegle lub okółkowo, u nasady często osłonięte włóknistymi pozostałościami martwych pochew liściowych, często o zapachu czosnku.
Korzeń palowy, zwykle tęgi.
Liście
Liście ogonkowe i z okazałą pochwą.
Blaszka liściowa kilkukrotnie pierzastozłożona lub pierzastosieczna (od 2 do 4-krotnie).
Dolne liście duże i szerokie, wyższe liście łodygowe coraz mniejsze.
Odcinki liści często włosowato cienkie
Kwiaty
Zebrane w baldachy, pod którymi brak pokryw i pokrywek lub są odpadające.
Centralny baldach w kwiatostanie złożonym ma zawsze kwiaty obupłciowe, podczas gdy w brzeżnych baldachach kwiaty mogą być obupłciowe lub tylko męskie.
Poszczególne kwiaty drobne. Kielich z drobnymi ząbkami, czasem całkiem zredukowanymi.
Korona kwiatu żółta, jasnożółta lub zielonkawożółta, tworzona przez pięć[8] płatków jajowatych, na końcach zaostrzonych i zagiętych do środka kwiatu.
Pręcików 5.
Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej komorze z pojedynczym zalążkiem
Owoce
Duże, eliptyczne do jajowato-kulistych, silnie spłaszczone i ożebrowane rozłupki, z boków żebra oskrzydlone
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zapaliczka