[Krystyna]

   
Satureja-Cząber
Rodzaj roślin rocznych i wieloletnich (zarówno bylin jak i krzewinek) z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.).
Należy tu ok. 30 gatunków rosnących na północnej półkuli.
Gatunkiem typowym jest Satureja Hortensis
Rośliny jednoroczne, byliny i podkrzewy.
Osiągają niewielką wysokość (poniżej 50 cm) i mają niewielkie liście (1-3 cm).
Kwiaty rurkowate, dwuwargowe.
Rośliny miododajne.

Wybrane gatunki
Satureja Calamintha (L.) Schelle)
Satureja Subspicata Vis., syn. S. moritana L. var. illyrica Benth.)
Satureja Montana 
Satureja Hortensis 

Zastosowanie
Należy tu kilka ważnych gatunków przyprawowych, z których najczęściej uprawiane i stosowane są Cząber Ogrodowy i Górski.
Uzyskuje się z nich przyprawę o nazwie Czubrica.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Cz%C4%85ber

Ciekawostki...
W dawnych czasach Cząber był używany jako afrodyzjak, stąd jego łacińska nazwa Satureja, od satyra.
W języku łacińskim satur oznacza “nasycony, pełny, obfity”.
Nazwy Satureja, Satureium wymieniane były już przez Owidiusza (I w. p.Chr.) i Pliniusza Starszego (I w. po Chr.).
Informacje na temat gatunku znajdujemy także u Hipokratesa oraz Dioskuridesa, który zalecał stosowanie ziela Cząbru na choroby płuc, żołądka i pęcherza moczowego oraz jako środek periodogenny.
W rzymskiej etymologii ludowej nazwa Cząbru wywodzi się od lubieżnika Satyra, co wskazuje, iż spełniał on również rolę środka wzmacniającego popęd płciowy.
Przez długie stulecia Cząber odgrywał rolę pożytecznej przyprawy kuchennej, stosowanej w różnych krajach, zwłaszcza w Grecji i w Rzymie.
W Polsce jego uprawa i stosowanie do wielu potraw znane są od XI w.
Marcin z Urzędowa pisał, iż “Cząber jest pospolite ziele, że je też w serzech jedzą w Polszcze”.

Było to zioło bardzo cenione.
Używano go nie tylko w kuchni jako przyprawę ułatwiającą trawienie, ale również ze względu na jego działanie bakteriobójcze.
Był również bardzo polecaną rośliną do pasieki, szczególnie Cząber Górski.

Renesansowa medycyna przypisywała roślinie zdolność uśmierzania bólu głowy i przewodu pokarmowego, zabijania pasożytów jelit, a nawet sklerozy - "wieniec z niego na głowie nosząc".

Satureja lub Hyzop Ogrodowy (...) i Tymianki to korzenne przyprawy ubogich ludzi - do wszelkich potraw, gotowane z mięsem i rybami, wywołują apetyt, służą żołądkowi, pobudzają do szlachetnych czynów...
Tak pisał w roku 1551 Hieronymus Bock, znany też jako Tragus (1498-1554), jeden z ojców botaniki, autor słynnego zielnika "Neu Kreuterbuch" (1539).
Pod opinią Bocka na temat Hyzopu Ogrodowego, czyli Cząbru podpisałby się i dziś niejeden fitoterapeuta.
Może miałby tylko wątpliwości co do tego, czy teza o pobudzaniu do szlachetnych czynów została naukowo zweryfikowana...
więcej tutaj....
http://www.panacea.pl/articles.php?id=147

[Krystyna]

Satureja Montana 
Jego angielska nazwa to Winter savory.
Roślina pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego i jest byliną.
W naszych jednak warunkach klimatycznych ma bardzo małe szanse na przetrwanie zimy.
Jej właściwości przyprawowo podobne są do Cząbru Ogrodowego, ale zapach jest bardziej intensywny.
Dzieje się tak ze względu na większą zawartość w nim olejków eterycznych.
Liście tego gatunku są krótsze, ciemniejsze, lekko skórzaste i szorstko owłosione z widocznymi punkcikami gruczołów.
Roślina osiąga maksymalnie do 50 cm wysokości.
Zakwita na początku sierpnia drobnymi białymi lub jasnoróżowymi kwiatkami, które są zresztą charakterystyczne dla całej rodziny jasnotowatych.
Krzewinki zwykle rosną w zwartych kępach i są silnie rozgałęzione.

Ten właśnie Cząber jest ważnym składnikiem zyskującej sobie coraz większą popularność, a wywodzącej swój rodowód z Bułgarii Czubrycy (bul. trapez na czubrica).
Tę mieszankę ziół i przypraw, którą śmiało porównywać można z ziołami prowansalskimi.
Jest jednak bardziej wyrazista, a to między innymi dzięki sporej zawartości w niej Cząbru Górskiego.
Warto przypomnieć, że Cząber jest jedną z przypraw używanych do produkcji salami.
Cząber Górski dodaje również smaku zupom, doskonale łączy się z pomidorami, jest dobrą przyprawą do ryb, zwłaszcza pstrąga.
Przyprawiać nim można dziczyznę, zawiesiste sosy, tłuste mięsa, farsze, niektóre grzyby i sałatki.
Najlepiej dodawać go jednak pod koniec sporządzania potrawy.
Za przyprawę może nam posłużyć zarówno świeże jak i suszone ziele.
Można ścinać tylko wierzchołki pędów, ale i też całą część nadziemną.

Zarówno w Polsce, jak i w Kanadzie uprawa Cząbru Górskiego jest jeszcze stosunkowo rzadko spotykana.
Warto zauważyć, że roślina ta może być również używana do celów ozdobnych.
Ma wyraźnie dekoracyjny charakter i pasuje do ogródków skalnych, rabat bylinowych w ogrodach naturalnych, japońskich na słonecznych stanowiskach.
Stosować ją także można jako roślinę okrywową lub na pachnące obwódki ścieżek i tarasów.
Daje się uprawiać również jako roślina doniczkowa

Wyciągi z Cząbru Górskiego hamują rozwój drożdżaków (z rodzaju Candida), bakterii: paciorkowców i gronkowców oraz pałeczek okrężnicy E. coli.
Zostało to udowodnione w szeregu badań w różnych krajach.
Olejek z Cząbru Górskiego hamuje aktywność wirusów, np. HIV.
Działa także niszcząco na grzyby patogenne z rodzaju Trichophyton.
Preparaty sporządzane z Cząbru Górskiego, obok silnego działania odkażającego i antyseptycznego, działają żółciopędnie, ochronnie na miąższ wątroby, rozkurczowo i pobudzająco na czynności przewodu pokarmowego.
źródło

[Krystyna]

Satureja Calamintha
źródło

[Krystyna]

Satureja Subspicata 
źródło

[Krystyna]

Satureja Cuneifolia 
źródło

[Krystyna]

Satureja Thymbra L.
źródło

[Krystyna]

Satureja Hortensis
Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)
Inna nazwa: Satureja.
Rośnie dziko w południowo-wschodniej Europie oraz w Turcji.
Jest uprawiany w wielu rejonach świata.
Jednoroczna roślina o wysokości do 25 cm, wąskołopatkowatych lub wąsko-lancetowatych i całobrzegich liściach.
Kwiaty liliowe, różowe lub białe, kielich 5-ząbkowy, 1 słupek i 4 pręciki.
Owocem jest rozpadająca się na 4 rozłupki rozłupnia.
Zastosowanie
Znany i uprawiany już w starożytnym Rzymie.
Obecnie uprawiany w wielu krajach świata.
Roślina lecznicza:
Surowiec: ziele Herba Saturejae.
Zawiera 0,8-1,5% olejku lotnego, złożonego z karwakolu i cymenu oraz garbniki, żywice i śluzy.
Działanie:
Powstrzymuje nadmierną fermentacje i wzdęcia, pobudza trawienie, działa słabo moczopędnie i przeciwrobaczo.
Zbiór i suszenie:
Całą część nadziemną, bądź tylko same wierzchołki pędów ścina się w okresie kwitnienia (od lipca do września).
Suszy się je w pęczkach zawieszonych na sznurze lub rozłożone cienką warstwą na siatkach, w temperaturze otoczenia.
Można również suszyć w suszarni w temperaturze do 40 °C.
Sztuka kulinarna:
Cząber jest świetną przyprawą do ziemniaków, zup i fasoli.
Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych polepsza trawienie (ciężkostrawnych potraw).
Roślina produkuje najwięcej olejków eterycznych krótko przed i w trakcie kwitnienia.          
Cząber świetnie nadaje się do suszenia.
Wysuszone rośliny najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach.
Zaleca się uprawę Cząbru w sąsiedztwie Fasoli, gdyż odstrasza od niej mszyce.
źródło

[Krystyna]

Rzymianie  docenili jego zalety (w starożytnej Grecji był mało rozpowszechniony).
Cząber Ogrodowy opisywany był przez Owidiusza (43 r. p.n.e. - 17 r. n.e.), Kolumellę (I w. n.e.) i Pliniusza Starszego (I w. n.e.).
Hipokrates zaklasyfikował Cząber jako surowiec rozwalniający i wykrztuśny, a Dioskurides jako skuteczne lekarstwo na choroby płuc, żołądka i pęcherza.
Główne zastosowanie znalazł Cząber w kuchni, co sugeruje nazwa wywodzona od łacińskiego sáturo (nasycam, wypełniam), odnosząca się do właściwości poprawiających smak i strawność potraw przyprawianych Cząbrem.
W średniowiecznej Europie rozpowszechniany był poprzez klasztory jako lek i przyprawa kuchenna.
O znaczeniu tego surowca świadczy dwukrotne umieszczenie go w planie ogrodu opactwa Sankt Gallen z około 812 r., w warzywniku i ogrodzie ziołowym.
W okresie odrodzenia doceniano właściwości Cząbru uśmierzające bóle głowy i przewodu pokarmowego, zwalczające pasożyty jelit, leczące upławy oraz sklerozy.
Później stosowany był głównie jako przyprawa, ze względu na korzenno-aromatyczny zapach i mocny pieprzny smak.
Skutecznie zastępował droższy Pieprz.
Obecnie Cząber stosuje się jako składnik Pieprzu Ziołowego oraz przyprawę do potraw z roślin strączkowych, głównie Fasoli, co znalazło odzwierciedlenie w niemieckiej nazwie tej rośliny - Bohnenkraut.

Cząber to jedna z bardziej przydatnych przypraw, choć jej lata świetności w Polsce trochę minęły.
Przyprawa ta zwana inaczej Pieprzykiem posiada mocno korzenny smak, nieco przypominający Pieprz.
Historia jego użytkowania sięga czasów starożytnych.

Był on bardzo ceniony w starożytnym Rzymie.
Pochodzi z rejonu morza śródziemnego.
Nadaje się do uprawy w doniczkach.
W celu tym sadzimy go wczesną wiosną w rzędach odległym o 20 cm i stawiamy w nasłonecznionym i ciepłym miejscu.
Już po 2 tygodniach pojawią się pierwsze pędy, a pod koniec czerwca, lipca na krótko przed kwitnieniem, po czym suszymy.

W kuchni Cząber ma właściwości podobne do innych ziół.
Pobudza apetyt, poprawia trawienie.
Idealnie nadaje się do ciężkiej polskiej kuchni.
Pasuje do roślin strączkowych, możemy go dodać do zupy fasolowej czy fasolki po bretońsku.
Świetnie nadaje się do wędlin i mięs, szczególnie przygotowywanych według tradycyjnych receptur.
Pasuje też do potraw z grzybów, sosów pomidorowych, krupniku i zupy pomidorowej.

Jeśli chodzi o właściwości zdrowotne, Cząber stosuje się przy problemach z układem pokarmowych, przy biegunkach oraz nieżytach jelit, żołądka.
Nawet dzisiaj używa się go w farmacji jako składnik leków poprawiających pracę jelit.
Jest on również środkiem wspomagającym w walce z pasożytami układu pokarmowego.
Zachęcamy do wypróbowania tej przyprawy w kuchni, w której pełnił on w przeszłości bardzo dużą rolę.
http://www.e-herbar.net/main.php?g2_itemId=19057
https://odzywianie.hellozdrowie.pl/czubr...zie-kupic/

[Krystyna]

[ATTACHMENT NOT FOUND]
Czubrica to mieszanka przyprawowa mająca bułgarski rodowód. 
Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i z Bliskiego Wschodu. 
Przyprawa jest bardzo popularna w Bułgarii. 
Jej charakterystycznym składnikiem jest Cząber Górski, który Czubricy nadaje specyficznego aromatu. 
W zależności od regionu, w jej skład wchodzą różne składniki.
Poza Cząbrem i domieszką Soli, są to zioła i przyprawy najczęściej rosnące na danym terenie np. Czosnek, Papryka, Kozieradka, Tymianek, Rozmaryn. 
W Bułgarii pod nazwą „Szarena sol”, w tłumaczeniu oznacza „kolorowa sól”,

Istnieje wiele różnych rodzajów Czubricy, najpopularniejsze z nich to: Czubrica po Szopsku, Czubrica po Panagursku, Trapezna Czubrica, Smardała.
W Polsce produkty pod nazwą "Czubrica" są właśnie tego typu mieszankami, gdzie w miejsce Cząbru Górskiego używa się Cząbru Ogrodowego, który posiada bardzo zbliżony aromat, a często zamiast soli morskiej lub kopalnianej dodaje się sól z glutaminianem sodu.
Czubrica zawiera masło eteryczne i wiele witamin.

W handlu spotykamy: 
Czubricę Zieloną: mieszankę przyprawową o składzie: Zielona Pietruszka, Czosnek Zielony, Cebula Zielona, Kozieradka Mielona, Sól ewentualnie Glutaminian Sodu, o łagodnym smaku. 
Czubricę Czerwoną: z dodatkiem Papryki Słodkiej i Ostrej, Kozieradki Mielonej, Czosnku, Pietruszki i Cebuli Mielonej, czasem suszonych Pomidorów i Soli, dość ostra w smaku. 

Dodanie Czubricy do dania sprawia, że potrawy stają się wyjątkowe. 
Mają przyjemny ziołowy zapach i ciekawy smak. 
Przyprawa pasuje do sałatek ze świeżych pomidorów, ogórków oraz roślin strączkowych. 
Przyprawia się nią głównie dania ciężkostrawne, ale także pasuje do jaj, serów, zup, sosów i dań mięsnych. 
Czubricę jest używana przy robieniu wędlin oraz przy konserwowaniu warzyw.

W handlu mamy 
Czubricę Zieloną: czysta forma bez dodatków (lub z Solą, Glutaminianem;
  
Czubricę Mieszankę przyprawową o składzie: Zielona Pietruszka, Czosnek Zielony, Cebulka Zielona, Kozieradka Mielona, Sól, ewentualnie Glutaminian Sodu;

Czubricę Czerwoną: z dodatkiem Papryki Słodkiej i Ostrej, Kozieradki Mielonej, Czosnku, Pietruszki i Cebulki mielonej, czasem suszonych Pomidorów, soli, rzadziej z dodatkiem Kurkumy. 

Czubrica Fałszywa: zamiast Cząbru Górskiego zawiera Cząber Ogrodowy. 
Do Czubricy można dodawać Tymianek, Lebiodkę (Oregano) i Macierzankę (albo Rozmaryn), bowiem zioła te maja podobny kierunek zapachu i smaku.

Czubrica Szara (czubryca) - to nowa propozycja w przyprawach kuchni bułgarskiej. 
Czybrica ta została wzbogacona o Czarnuszkę, Chilli, Lubczyk i Sezam, co sprawia, że jest to mieszanka warta odpowiedniej uwagi.
 W kuchni bułgarskiej Czubrica jest jedną z najbardziej preferowanych przypraw. 
źródło
źródło

[Krystyna]

Satureja Cuneifolia
Występowanie:
Niezbyt duże pasmo rozciąga się wzdłuż wybrzeża Adriatyku od Chorwacji po północną Grecję i po przeciwnej stronie we włoskich prowincjach Apulia i Basilicata.
Występowanie na Sardynii jest wątpliwe.
Ekologia:
Rośnie na pastwiskach, rabatach trawiastych i skalistych zboczach, głównie na wapieniach, wznosi się do wysokości 600 m
https://botany.cz/cs/satureja-cuneifolia/
https://eol.org/pages/5373348
https://www.biolib.cz/en/taxon/id1119101/

[Krystyna]

Satureja Parnassica
https://species.wikimedia.org/wiki/Satureja_parnassica
https://www.biolib.cz/en/taxon/id1092491/

[Krystyna]

Satureja Pilosa
https://www.biolib.cz/en/taxon/id813057/
https://powo.science.kew.org/taxon/urn:l...s:457769-1
https://www.biolib.cz/en/taxon/id813057/

[Krystyna]

Satureja Spicigera
https://www.biolib.cz/en/taxon/id1119119/
https://en.wikipedia.org/wiki/Satureja_spicigera

[Krystyna]

   
   
Herbata Ziołowa-Cząber
Cząber-Satureja był najsilniejszą przyprawą znaną w Europie, dopóki na stołach nie pojawił się Pieprz.
Od początku doceniano też działanie lecznicze ziela. 
Napary chętnie stosowano jako tonik ogólnie wzmacniający, poprawiający trawienie. 
Używano w terapiach chorób płuc, pęcherza, żołądka, jelit.
Wyciągami leczono nawet choroby zakaźne. 
Cząber cenił i zalecał Hipokrates. 
W Średniowieczu roślinę rozpowszechnili Benedyktyni.
Ziółko ma pikantny, korzennym smak o zapachu zbliżonym do Macierzanki, Tymianku, Oregano. 
Cząber Ogrodowy letni ma lekki, słodkawy aromat. 
Zimowy smakuje bardziej wyraziście, korzennie.

Lecznicze działanie Cząbru
Olejkom eterycznym i garbnikom Cząber zawdzięcza korzenny smak, charakterystyczny aromat i lecznicze działanie. 
Jest bogaty w witaminy, mikroelementy i składniki odżywcze.
Ziele Cząbru ma silne działanie tonizujące i ułatwiające trawienie.
Cząber rozgrzewa, usuwa nadmiar śluzu i zimnej wilgoci
Osusza, działa ściągająco, przeciwgnilnie
Wzmacnia układ nerwowy
Poprawia florę bakteryjną jelit 
Pobudza pracę kory nadnerczy
Poprawia zdolności intelektualne
Poprawia apetyt, pobudza wydzielanie soków trawiennych,
Ułatwia przyswajanie składników odżywczych
Likwiduje wzdęcia, nasiloną fermentacje, biegunki

Działanie przeciwbakteryjne, antyseptyczne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne
Wykrztuśne, moczopędne, wiatropędne, ściągające
Przeciwpasożytnicze, szczególnie u dzieci
Zewnętrznie goi, zabliźnia rany, ma działanie antyseptyczne, rozpuszczające

Zastosowania: 
Niestrawność, brak apetyty, problemy jelitowe, biegunki, nudności, skurcze. 
Infekcje dróg oddechowych, ból gardła, kaszel, astma. 
Zakażenia dróg moczowych, pasożyty, choroby zakaźne , bóle stawów.

Cząber Zimowy
Jest bardziej gorący i ma silniejsze działanie. 
Olejki lotne Cząbru Zimowego zawierają sporo terpentów, karwakol, pinel, cymen i niewielką ilość tymolu. 
Wykazuje silniejsze działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. 
Działa na 10 rodzajów Staphylococcus Candida albicans, tropicalis Trichophyton interdigitale .

Cząber przepisy lecznicze
Napar z Cząbru
2 łyżeczki suszu lub łyżeczkę świeżego ziela zalewamy szklanką wrzątku. 
Podgrzewamy 3 minuty pod przykryciem, naciągamy 10 minut. 
Pije się ½ -1 szklanki szklanki 2-3 razy dziennie po posiłku. 

Zamiennie można stosować olejek Cząbrowy 
3-5 kropli z miodem 2-3 razy dziennie pod koniec posiłków. 
Zastosowania:
biegunki, wzdęcia,
nadmierna fermentacja,
nieżyty przewodu pokarmowego
nerwica żołądka,
ogólne osłabienie,
pasożyty przewodu pokarmowego,
zapalenie pęcherza,

Dla niemowląt
Lekką herbatkę z Cząbru łyżeczka na szklankę podaje się niemowlętom by złagodzić kaszel. 
Trochę mocniejszą stosuje się do leczenia aft, grzybicy skórnej i odkażania ran.

Szybki sposób na wzdęcia
Gdy potrawa „rozsadzi” brzuch możemy zażyć pół łyżeczki cząbru, popić szklanką ciepłej wody.

Cząber na użytek zewnętrzny
Napar z całej rośliny 25-30 g na litr wody stosuje się do okładów i jako płyn do przemywania ran. 
Zastosowanie: czyraki, wrzody, ropnie, rany, stłuczenia

Głuchota
Wprowadza się do ucha 3-4 krople naparu z cząbru 3 razy dziennie.

Kuracja oczyszczająca jelita
Mieszamy 100 g Cząbru z 50 g Liści Jeżyny.
3 łyżki mieszanki zalewamy 4 szklankami wody
Doprowadzamy do wrzenia
Zdejmujemy z ognia
Zaparzamy pod przykryciem 10 minut
Pije się niewielkimi porcjami przez cały dzień

Płuca i oskrzela
Mieszamy w równych ilościach kwiaty Dziewanny i ziele Cząbru.
2 łyżki mieszanki zalewamy 3 szklankami wody.
Doprowadzamy do wrzenia
Zdejmujmy z ognia, zaparzamy kwadrans pod przykryciem
Przecedzamy do termosu,
Ciepłą herbatkę pije się cały dzień.  
Pomaga przy zapaleniu oskrzeli, kaszlu, nieżycie dróg oddechowych. 
W rekonwalescencji po zapaleniu płuc. 
Dziewanna wzmacnia płuca, a Cząber rozprawia się z wilgocią.

Czubrica – bułgarski Cząber
Czubrica – bułgarski Cząber – ma podobne, lecz znacznie silniejsze działanie. 
Jest podstawową przyprawą w Bułgarii i cenionym przez tamtejszą medycynę środkiem leczniczym. 
Czubricę stosuje się nadto przeciw nadciśnieniu, jako środek na migreny i zawroty głowy. 
Gorący napar z Czubricy z miodem zapobiega marznięciu stóp i dłoni.

Cząber i Czubricę możemy uprawiać w doniczce i ogródku uchroni inne rośliny przed mszycami. 
Ziele suszymy w temperaturze do 35°C by uchronić aktywne substancje lotne. 
Po wysuszeniu można długo przechowywać w przewiewnym, ciemnym miejscu.
źródło