25-02-2023, 17:52
Aconitum Lasiocarpum-Tojad Wschodniokarpacki. Tojad Kosmatoowockowy
Gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych.
Gatunek rodzimy, w Polsce uznany za zagrożony.
Znane są jego stanowiska tylko w Bieszczadach Zachodnich
Występuje tutaj w dolinie potoków Terebowiec i górnego biegi potoku Wołosaty (do Pszczelin), wzdłuż rzeki Solinka od miejscowości Cisna do miejscowości Buk, Nasiczniańskiego Potoku i potok Niedźwiedź oraz na Połoninie Wetlińskiej i Caryńskiej
Gatunek zróżnicowany na dwa podgatunki:
Aconitum Lasiocarpum subsp. Lasiocarpum-Tojad Wschodniokarpacki Typowy
Aconitum Lasiocarpum subsp. Kotulae
Aconitum Lasiocarpum- Tojad Wschodniokarpacki
Jest endemitem porastającym lasy łęgowe nad potokami, głównie olszynę karpacką, czyli jedno z najbardziej charakterystycznych siedlisk leśnych dla polskiej części Bieszczad.
Kwitnienie rozpoczyna się wraz z początkiem czerwca i trwa przez całe lato.
Cała roślina jest silnie trująca, zawiera akonitynę, alkaloid znajdujący się w pędach, kwiatach i korzeniu.
Nie należy zrywać rośliny ponieważ już sam kontakt z sokiem może wywołać porażenie zakończeń nerwów ruchowych. Śmierć może być spowodowana już poprzez podanie 2 gram sproszkowanego korzenia.
Według podań ludowych tylko odważne znachorki i czarownice sięgały po to ziele w celach leczniczych.
W Karpatach tojad używany był niegdyś do zatruwania strzał, jednak jadownictwo przestało być stosowane wraz z nadejściem epoki grubych zbroi.
W języku starosłowiańskim słowo “tojad” oznacza dosłownie “to jest”, co może świadczyć o tym, że roślina uznana była na tyle niebezpieczną, że jej nazwy starano się nawet nie wypowiadać.
Przypuszczalnie związane było to z czarną magią.
http://turystykapolska.com/gory/tojad-ws...okarpacki/
źródło
źródło
Rozmieszczenie i siedliska w ukraińskich Karpatach:
Gatunek występuje głównie w Karpatach Zachodnich i Wschodnich, ale sporadycznie występuje również w Karpatach Południowych i pokrewnych nizinach.
W Karpatach ukraińskich występuje głównie w Beskidach Wschodnich, w innych regionach występuje nieregularnie i rzadko.
Występowanie gatunku w Beskidach Wschodnich i Górach Czywczyńskich. potwierdzają własne obserwacje, natomiast jego obecność w Górach Marmarosz, Gorgany i Swydowiec. wymaga dalszej weryfikacji.
W Beskidach Wschodnich gatunek występuje głównie w pasie regla podgórskiego i dolnego, natomiast w Górach Czywczyńskich. obserwowano go w pasach górnoreglowych i subalpejskich.
Rośliny te rosną głównie w miejscach półcienistych, między krzewami i na skraju lasu.
Bardzo często występują w pobliżu wody.
Jednak w Chyvchyny Mts. rośliny rosną w otwartych i suchych miejscach, w subalpejskich zbiorowiskach ziołowych.
W rezultacie rośliny te różnią się wspólnym pokrojem.
Na niższych wysokościach są wysokie i rozgałęzione, a na wyższych zwarte i z nielicznymi kwiatami.
Ogólnie gatunek znany jest ze zbiorowisk Alnetum incanae, Carici remotae-Fraxinetum, Dentario glandulosae-Fagetum, Trollio-entauretum, Adenostylion, Calthion i Carpinion.
Rozmieszczenie i siedliska w Czarnogórze:
Znanych jest kilka okazów zebranych z Czarnohory.
Znana jest również jedna populacja z okolic wsi Worochta.
Jednak obecny stan wszystkich tych populacji jest nieznany.
Dziś gatunek ten wydaje się być nieobecny lub bardzo rzadki w Czarnogórze.
Rozmieszczenie i siedliska w Gorganach:
Znalazłem tylko jedno stanowisko A. lasiocarpum w Gorganach Dowbuszańskich, jednak jest kilka egzemplarzy pobranych z Gorgan Wierchniolimnyckich, Sywuliańsko-Stanymyrskiego i Arszycko-Ilemskiego Gorgany z wysokości 800-1200 m n.p.m.
Odkryłem, że ma unikalne rośliny trzymające klejnoty w kątach liści.
Taką żyworodność odnotowano (Mitka 2003) dla A. variegatum, ale nigdy nie spotkałem się z informacją o tym zjawisku dla A. lasiocarpum.
Liczba roślin w odkrytej populacji wynosi około 1000.
Przeważają osobniki generatywne, ale wzdłuż potoku rozsiane są również rośliny pregeneratywne.
Ogólny stan populacji jest dobry, ale tak naprawdę jest to jedyne potwierdzone stanowisko w Gorganach.
Zagrożenia:
Gatunek ten jest chroniony Konwencją Berneńską i wpisany do Czerwonej Księgi Ukrainy (Melnyk & Batochenko 2009). Został również wpisany na Czerwoną Listę IUCN w 1996 roku, ale z powodu braku informacji chorologicznych został później z niej usunięty.
Ogólnie można go ocenić jako takson wrażliwy, który wymaga ścisłej ochrony na całym obszarze ukraińskich Karpat. Kondycja jego populacji w ukraińskich Karpatach jest w większości przypadków dobra, ale może być łatwo osłabiona przez czynniki antropogeniczne, takie jak zmiany hydrologiczne, celowe niszczenie (miejscowi uważają, że rośliny te są trujące dla bydła) i wylesianie.
http://www.phytomorphology.org/aconitum-lasiocarpum/