[Krystyna]

   
Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)  – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych.
Występuje w Europie, południowo-zachodniej Azji, zachodniej Syberii.
W Polsce pospolity na całym obszarze.
ang. Rowan, Mountain Ash
inne nazwy: jarzębina

Cechy charakterystyczne:  
Niewielkie drzewo liściaste o dość delikatnej budowie.  
Gładka, różowawobrązowa kora.  
Liście pierzasto złożone z 9-17 ostro ząbkowanych (z wyj. nasady), podłużno-owalnych listków.  
(Kremowo)białe, drobne kwiaty w gęstych podbaldachach, niezbyt przyjemnie pachnące.  
Jarzębina - tworzone bardzo licznie baldachowate owocostany złożone z małych, kulistych, jaskrawo czerwonych (pomarańczowych) owocków.  
Ciekawostki:  
Nazwę łacińską Sorbus aucuparia można przetłumaczyć jako "jarzębina łowiąca ptaki".      
Ma to związekz używaniem w dawnych czasachprzez ptaszników owoców jarzębiny jako przynęty do wabienia ptaków.  
W symbolice kwiatowej jarząb pospolity oznacza zgodę.  
Na Islandii jarząb pospolity był niegdyś uważany za drzewo święte.

Niezbyt duże i raczej delikatnie zbudowane drzewo liściaste o dość cienkim, często wielokrotnym pniu i prześwitującej koronie.
Jego "znakiem firmowym" są jaskrawoczerwone, baldachowate owocostany, zwane popularnie jarzębiną.
Dojrzewając wczesną jesienią stają się one piękną ozdobą, stanowią też jedną z ulubionych zabawek dzieci i nie lada gratkę dla ptaków.
To właśnie dzięki tym dekoracyjnym owocostanom rosnący dziko na skrajach lasów i na górskich zboczach jarząb pospolity stał się jednym z naszych ulubionych rodzimych drzew ozdobnych, chętnie sadzonych w parkach i ogrodach, przy domach itp.
Poza owocami drzewo wyróżnia się gładką korą, pierzastymi liśćmi złożonymi z dużej liczby ostro piłkowanych listków oraz baldachowatymi, białymi, niezbyt przyjemnie pachnącymi kwiatostanami.
Jarząb pospolity jest dość starym gatunkiem - pojawił się on na Ziemi już w okresie trzeciorzędu.

Zastosowanie
Roślina ozdobna – dekoracyjne owoce, długo utrzymujące się.
Roślina często sadzona w parkach, alejach i ogrodach.
Oprócz formy typowej używa się w tym celu różnych odmian ozdobnych.

Sztuka kulinarna.
Surowe owoce są niejadalne, nie tylko z powodu gorzkiego smaku, ale również zawartości trującego składnika (kwas parasorbinowy).
Natomiast po przemrożeniu, lub po zanurzeniu na chwilę we wrzątku (tzw. blanszowanie) tracą trujące właściwości i gorzki smak.
Owoce są używane w postaci przetworów, cenione są w kuchni i przetwórstwie.
Zawierają dwukrotnie więcej karotenu niż marchew oraz alkaloid sorbinę, który nadaje im gorzki smak.
Wyrabia się z nich jarzębiak, soki, dżemy, marmoladę, syropy, mus.
Po usmażeniu z jabłkami stanowią doskonały dodatek do mięs.
Dla celów przetwórstwa uprawiane są odmiany o dużych i jadalnych owocach (np. var. edulis Dieck.)

Roślina lecznicza.
Surowiec zielarski: owoce.
Mają dużo witaminy C, E, P, K, PP, nieco witaminy A, cukier sorbozę, garbniki i pektyny.      
Działanie:
słabe moczopędne oraz korzystnie wpływające na błony śluzowe i pracę układu pokarmowego.
Jest stosowana przy nieżytach jelit, przewlekłych biegunkach, różnych schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Zwykle jest stosowana w mieszankach z innymi ziołami (wchodzi np. w skład Rektosanu, Sklerosanu).
Zbiór i suszenie:
owoce zrywa się gdy już są czerwone, ale przed przymrozkami i suszy się rozłożone cienką warstwą (najlepiej w temp. ok. 40 °C)
Owoce są pożywieniem ptaków (gil, drozd, jemiołuszka, jarząbek) oraz zwierząt leśnych (sarna, borsuk).
Drewno rozpierzchłonaczyniowe, ciężkie, twarde i trudnołupliwe.
Biel szeroka, czerwonobiała, twardziel czerwonobrązowa.
Jest wykorzystywane w stolarstwie, nadaje się do toczenia, a także wytwarzane są z niego niektóre instrumenty muzyczne
źródło
źródło
źródło
źródło
źródło