25-09-2011, 19:12
Znaczenie w kulturze i wierzeniach
Kalina zajmuje szczególne miejsce w tradycjach i sztuce Polaków i Słowian wschodnich, zwłaszcza Ukraińców, przez których uznana została za jeden z symboli Ukrainy.
Jako symbol dziewictwa stała się obowiązkową ozdobą korowajów i rózg weselnych i częstym motywem pieśni weselnych.
Kalina była także natchnieniem dla poetów i autorów różnych pieśni ludowych.
W 1952 w cyklu "Pieśni kurpiowskie" Kazimierz Sikorski jedną z nich poświęcił "Kalinie".
Teofil Lenartowicz napisał poświęcony jej wiersz pt. "Kalina" odnosząc się m.in. cyklu rozwoju tego gatunku w kolejnych porach roku i typowych miejsc występowania.
Do wiersza tego muzykę skomponował Ignacy Komorowski, na którego nagrobku na warszawskich Powązkach wykuto napis "Śpiewakowi kaliny ziomkowie".
Rosła kalina z liściem szerokim,
nad modrym w gaju rosła potokiem,
W dawnej pieśni galicyjskiej także znajduje się trafne odwołanie do preferencji siedliskowych:
Ty pójdziesz górą, ty pójdziesz górą, a ja doliną.
Ty zakwitniesz różą, ty zakwitniesz różą, a ja kaliną
Często motyw kaliny, zwykle oznaczający młodą dziewczynę, pojawia się w twórczości Juliusza Słowackiego.
W samej "Balladynie" kalina pięciokrotnie jest wzmiankowana, pojawia się też w poemacie "Beniowski":
Oj! nakarmiła się gorzką kaliną!(...)
Cóż? oszukana – ha? kwiatku kaliny,(...)
A czerwieniéjesz teraz jak kalina.
Do najpopularniejszych ludowych pieśni rosyjskich należy "Kalinka", w której mowa o dziewczęciu
przyrównywanym do jagody.
Na Podlasiu kalinę sadzono na grobach dziewcząt i młodzieńców, jako symbol czystości i smutku, przy czym wyrosłe tak krzewy były niemal nietykalne.
Złamanie lub wykopanie takiego krzewu stanowić miało ciężki grzech, który miał się zemścić na sprawcy.
Już samo wąchanie kwiatów kaliny na cmentarzu miało powodować utratę węchu.
W Małopolsce gałązki kaliny z owocami wchodziły w skład bukietów święconych 15 sierpnia podczas Święta Matki Boskiej Zielnej.
Kalina oznaczająca młodą dziewczynę pojawia się też w jednym z przysłów zebranych przez Samuela Adalberga, wypowiadanego w szczególnej sytuacji po śmierci starej żony...
Pan Bóg za glinę, ja za kalinę.
Kalina zagrała ważną rolę w dziesiątym odcinku polskiego serialu z 1981 roku pt. "Jan Serce".
Główny bohater z poświęceniem poszukuje krzewu kaliny, której owoce mają uzdrowić jego chorą matkę.
W odcinku tym poznaje też swoją miłość noszącą imię nomen omen Kalina].
Uznawany za najlepszy w dorobku Wasilija Szukszyna film z 1973 nosi tytuł "Kalina czerwona"
źródło