Figowiec pospolity Ficus carica L.
Zwany też figą pospolitą lub drzewem figowym to gatunek drzewa lub krzewu należący do rodziny morwowatych.
Prawdopodobnie pochodzi ze środkowo-zachodniej Azji lub Azji Mniejszej.
Jest uprawiany w licznych krajach obszaru tropikalnego i subtropikalnego, oprócz okazów uprawianych występują tu także formy zdziczałe.
Figowiec to dwupienne drzewa, osiągające do 15 metrów wysokości, o szerokostożkowej koronie.
Korowina jasnoszara, gładka. Wszystkie części rośliny zawierają sok mleczny, którego jednym z głównych składników jest kauczuk.
Liście opadające, jednosezonowe.
W zarysie okrągłe, 3-7-klapowe, o średnicy do 13 cm.
Z wierzchu ciemnozielone, szorstkochropowate, od spodu gruczołkowato owłosione.
Osadzone są na wewnętrznej ściance dzbankowatej, jakby wydrążonej, mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanowej (na rys. nr 1 to przekrój kwiatostanu).
Rośliny żeńskie wytwarzają jedynie żeńskie kwiaty długoszyjkowe o jednym słupku, które są zdolne do wytwarzania nasion po zapyleniu i dają figi jadalne.
Rośliny męskie w górnej części "dzbana" zawiązują pięć (najczęściej) kwiatów męskich o 5 pręcikach i 5-działkowym okwiecie, a pod nimi płone, krótkoszyjkowe, kwiaty żeńskie, zwane wyroślami.
Służą one błonkówce (osa) Blastophaga psenes jako miejsce do składania jaj. Odwiedzając kwiatostany zarówno drzew męskich jak i żeńskich, jest ona ich jedynym zapylaczem.
Sztuczne zapylenie figowca odkryli starożytni Grecy – na drzewach żeńskich zawiesza się wiązki kwitnących gałązek drzewa męskiego zwanego caprificus.
Stąd nazwa sztucznego zapylania figowców – to kaprifikacja.
To co w języku potocznym nazywamy owocem figi, w rzeczywistości jest owocostanem rzekomym, powstałym w wyniku rozrośnięcia osi kwiatostanu tworzącym osadki owocostanowe, będące celem uprawy i nazywane figami, które powstają na drzewach żeńskich, na drzewach męskich powstają podobne owoce zwane figami kozimi lub kaprifigami, które są niejadalne.
Owoc ma kształt gruszkowaty.
Jest owocem jadalnym, zarówno na surowo jak i po przetworzeniu.
źródło
Ciekawostki
Według Księgi Rodzaju (3.1 – 3.24), gdy pierwsi ludzie przebywając w raju, po skosztowaniu owocu z Drzewa Poznania Dobra i Zła uświadomili sobie, że są nadzy – spletli gałązki figowe i zrobili sobie z nich przepaski.
Dlatego określenie "listek figowy" oznacza bardzo skromne, prowizoryczne okrycie, osłaniające coś bardzo wstydliwego.
Zastosowanie
Roślina uprawna: uprawiane na terenach śródziemnomorskich, w Gruzji, Armenii, Kalifornii i innych krajach.
Roślina znana już ludziom neolitu. Pierwsze udokumentowane uprawy w Sumerze, a następnie w Egipcie (zachowały się płaskorzeźby przedstawiające zbiory fig z ok. 2500 r p.n.e.), gdzie figowiec należał do jednej z ważniejszych upraw. W IX w. p.n.e.
Grecy rozpoczęli uprawę figowca początkowo na wyspach Morza Egejskiego, a potem rozpowszechnili w całym basenie Morza Śródziemnego.
Oni też opracowali sztuczne zapylanie tych roślin.
Wartości odżywcze:
świeże figi zawierają od 12 do 25% glukozy i fruktozy, do 4% pektyny, do 7% celulozy, witaminy C i z grupy B oraz karoten.
Są bardzo bogate w sole mineralne, zawierają przeciętnie: potas (1100 mg%), wapń (230 mg%), magnez (120 mg%), fosfor (260 mg%).
Sztuka kulinarna:
figi występują w różnych odmianach, np. ciemnofioletowe są spożywane na surowo, a jasnozielone suszone, (nabierają przy tym charakterystycznej, bursztynowej barwy) i sprasowywane, w której to postaci są najczęściej spotykane w handlu i zaliczane do bakalii.
Charakteryzują się one dużą wartością energetyczną, gdyż zawierają 50 – 75% cukrów.
Suszone figi zawierają bardzo duże ilości magnezu, wapnia i innych soli mineralnych.
Wykazano na grupie uczestników, że suszone figi posiadają silne właściwości antyoksydacyjne, które są związane z dużym stężeniem polifenoli[potrzebne źródło].
Przynajmniej część ze wspomnianych polifenoli ma właściwości przeciwnowotworowe, co z kolei zostało zademonstrowane w badaniu in vitro.
Owoce ponadto przetwarza się na konfitury, dżemy i konserwy.
Są podstawą produkowanego na południu Europy wina figowego.
Suszone i podprażone figi stosuje się jako namiastkę kawy, która dzięki substancjom zawartym w bielmie ma lekko orzechowy posmak.
Figowce często są sadzone w krajach, gdzie rosną jako rośliny wiatrochronne na skrajach plantacji winorośli.
Drewno figowców jest twarde i zwarte, dzięki czemu w stolarstwie służy do wyrabiania toczonych drobiazgów.
Medycyna ludowa:
w krajach południowych zaleca się figi przy schorzeniach sercowo-naczyniowych i niedokrwistości.
Konfitury i odwary z "owoców" medycyna ludowa zaleca na nieżyty żołądka i zaparcia.
W Gruzji odwar z liści stosowany jest przy kaszlu i przeziębieniach, a sok mleczny do leczenia ran.
W starożytności i średniowieczu sok z pędów figowca był używany do sporządania spoiwa temperowego
Ciekawostki
Według Księgi Rodzaju (3.1 – 3.24), gdy pierwsi ludzie przebywając w raju, po skosztowaniu owocu z Drzewa Poznania Dobra i Zła uświadomili sobie, że są nadzy – spletli gałązki figowe i zrobili sobie z nich przepaski.
Dlatego określenie "listek figowy" oznacza bardzo skromne, prowizoryczne okrycie, osłaniające coś bardzo wstydliwego.
źródło
