Virgin Blachernitissa
Konstantynopol, 1150-1200
Wisiorek z kameą jaspisową, 4,3 x 3,1 cm
Kamee powstawały na przestrzeni całej historii Bizancjum, a znaczna ich liczba przetrwała.
Są one wyrzeźbione z kamieni półszlachetnych, takich jak Jaspis, Sardonyks i, jak w niniejszym przykładzie, Krwawnik (Hematyt).
Wszystkie te kamienie szlachetne są tak twarde, że można je obrabiać wyłącznie za pomocą narzędzi obrotowych i piasku ściernego.
Używano materiałów półszlachetnych, gdyż powszechnie uważano, że wzmacniają one siłę wizerunków i napisów, które niosły.
Naturalny czerwony kolor żył w kamieniu będzie wizualnym odniesieniem do poświęcenia się Chrystusa i w ten sposób będzie stanowić integralną część funkcji i przesłania przedmiotu.
Przedmioty te prawie zawsze są prezentowane jako klejnoty i mogły być noszone jako wisiorki (Enkolpia), które wisiały na piersi i niosły obraz blisko serca lub służyły do ozdabiania okładek książek, pomagając wychwalać słowo Boże.
Wczesne klejnoty bizantyjskie kontynuowały rzymską tradycję apotropaizmu i były używane jako amulety medyczne lub ochronne, co stopniowo rozwinęło się w kierunku chrześcijańskiej koncepcji zwracania się, zwykle do Chrystusa lub Dziewicy o pomoc i ochronę.
Obecna Kamea, przedstawiająca Dziewicę podnoszącą ramiona w modlitwie, aby wstawić się za noszącym lub właścicielem, jest całkowicie zgodna z tym zastosowaniem.
Kamee i powiązane z nimi przenośne rzeźby odegrały kluczową rolę w przeniesieniu stylu bizantyjskiego na Zachód; na przykład w Wenecji bizantyjskie klejnoty kopiowano na paście szklanej już w XII wieku, a wiele najpopularniejszych przedmiotów bizantyjskich zostało przeniesionych na przedmioty i większe pomniki wykonane we Włoszech i gdzie indziej na Zachodzie. Na bizantyjskim Wschodzie istniało wiele różnych sposobów ukazywania Chrystusa i Dziewicy, ale te różne typy zazwyczaj trzymały się konwencji ustanowionych w ich pierwotnym modelu: Dziewica jest więc najczęściej przedstawiana jako Theotokos Hodegetria, Virgin Orans lub Virgin Blachernitissa, a więc -nazwany, ponieważ oryginalny obraz tego typu znajdował się w klasztorze Blachernai w Konstantynopolu.
Definicja typu Blachernitissia jest zagadnieniem złożonym.
Popiersie modlącej się Dziewicy występuje na monetach emitowanych przez Konstantyna IX, Teodorę i Michała VI w latach 1055–1057, na których typ ikonograficzny identyfikuje towarzysząca inskrypcja.
Nie jest jednak jasne, czy wizerunki te pochodzą z głównej ikony kościoła, z jednej z wielu innych ikon kościoła, czy nawet z mozaikowej dekoracji absydy kościoła.
Dziewica Orans z popiersiem Chrystusa Emanuela w medalionie przed klatką piersiową, która pojawia się na pieczęci z XI wieku, jest oznaczona jako Blachernitissia, chociaż w innych przypadkach jest określana jako Episkepsis.
Dziewica zajmowała szczególnie szczególne miejsce w bizantyjskim życiu religijnym i sztuce.
Po Soborze Efeskim w 431 r., kiedy to potwierdzono jej tytuł Theotokos (dosłownie – tej, która zrodziła Boga), zapewniono jej status w Kościele i otwarto drogę do rozwoju jej roli w życiu liturgicznym, doktrynalnym i artystycznym życie chrześcijan.
Wkrótce zaczęło to obowiązywać w Konstantynopolu, gdzie za panowania cesarza Leona I (457-474) i jego żony Weriny przywieziono z miasta do miasta szatę, czyli zasłonę Dziewicy, i złożono w relikwiarzu w kościele poświęconym Dziewicy, prawdopodobnie kościół Blachernai.
Kiedy już stały się domem dla relikwii Dziewicy, miasto zaczęło tworzyć własne jej wizerunki.
Jednym z takich obrazów była ikona Blachernai z V wieku, która mogła ustalić typ, z którego wywodzi się obecna kamea.
Ikona była paradowana wokół murów obronnych podczas oblężenia miasta przez Awarów i Persów w 626 r., co było wydarzeniem wskazującym na rolę Dziewicy jako protektorki.
https://www.thebyzantinelegacy.com/va-cameos
